مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری بتواند ویژگی مورد نظر را اندازه گیری کند)سرمد و همکاران،۱۳۸۲) . برای آزمودن برازش اندازه ها چند نوع آزمون روایی وجود داردکه در این پژوهش از دو روش منطقی و محتوا استفاده شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روش منطقی خود شامل دو روش زیر می باشد :

1. 1. روائی ظاهری : تائید صاحب نظران مبنی بر تو ان مندی سنجش ابزار اندازه گیری از جهت ظاهری مانند روشن و بدون ابهام بودن سوالات ؛

1. 1. روائی محتوا : تائید صاحب نظران از نظر کفایت کمیت و کیفیت سوالات پرسشنامه ، این روایی نشان می دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است) سکاران،(۱۳۸۴ اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوالهای پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارتهای ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالهای تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد . بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. پرسشنامه های این تحقیق از که ابتدا با مطالعه ادبیات نظری تحقیق عوامل مربوطه استخراج و پرسشنامه اولیه تدوین شد و پس از جرح و تعدیل آن توسط اساتید مربوطه، روایی صوری در اختیار خبرگان امر قرار گرفت و با نظر سنجی از آنها که هم با صنایع مورد مطالعه و هم با موضوع پایان نامه آشنایی داشتند نهایی گردید.

۳-۹-۲ پایایی( قابلیت اعتماد) پرسشنامه

قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است .مفهوم یاد شده با این امر سر وکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد . دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر) عدم ارتباط( تا ۱+ )ارتباط کامل( است . ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگیهای با ثبات آزمودنی و یا ویژگیهای متغیر و موقتی وی را می سنجد. برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری شیوه های مختلفی به کار برده می شود در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است .این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند بکار می رود (سرمد و همکاران، ۱۶۶:۱۳۸۵).
بنابراین به منظور اندازه گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS 16انجام گردیده است . بدین منظور یک نمونه اولیه شامل ۳۱ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده از این پرسشنامه ها و به کمک نرم افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. نتیجه آلفای کرونباخ کلی ۰/۸۴ درصد و برای بخش های مختلف جدول(۳-۲) پرسشنامه نشان می دهد که این ابزار از قابلیت اعتماد و یا به عبارت دیگر از پایایی لازم برخوردار می باشند.
جدول(۳-۲) : مقدار آلفای کرونباخ بدست آمده برای هریک از متغییر ها

نام متغییر
سوالات پرسشنامه
آلفای کرونباخ
تصویر مسئولیت اجتماعی برند

پرسش های ۱ تا ۷

۰/۸۴۴

تصویر کیفیت محصول

پرسش های ۸ تا ۱۳

۰/۸۹۴

تصویر کیفیت خدمات

پرسش های ۱۴ تا ۱۸

۰/۸۵۳

وفاداری به برند

پرسش های ۱۹ تا ۲۵

۰/۸۰۵

شخصیت برند

پرسش های ۲۵ تا ۳۲

۰/۷۲

۳-۱۰ روش های تحلیل داده ها

معمولاً برای تجزیه وتحلیل آماری اطلاعات در یک تحقیق، می توان از چند آزمون آماری مختلف استفاده نمود. بنابراین لازم است در انتخاب آزمون ها، منطق خاصی رعایت گردد. در این تحقیق برای آزمون مدل های تحقیق وتجزیه وتحلیل روابط بین متغیرها هم از آمار توصیفی استفاده می­ شود و هم از آمار استنباطی. همچنین برای تأیید مدل از ابزار تحلیل عاملی تأییدی و جهت پاسخ به فرضیات پژوهش از ابزار تحلیل عامل تأییدی و روش مدل یابی معادلات ساختاری به روش کمترین توان دوم جزیی استفاده شد. پس از گردآوری داده ها، تمام عملیات فوق با نرم افزارهای آماری SPSS,LISLER محاسبه و تحلیل گردید. روش مدل یابی معادلات ساختاری و هم چنین تحلیل عامل تأییدی به همراه سایر روشها بطور مفصل در فصل ۴ توضیح داده می شود.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

۱) دفتر روزنامه (ماده هفت ۷ قانون مذکور)، دفتر کل (ماده ۸)، دفتر دارائی (ماده ۹)، دفتر کپیه (ماده ۱۰)
هم اکنون هر ساله (آخر سال مالی) دفتر روزنامه و دفتر کل را برای مهر نمودن (پلمپ) به اداره ثبت شرکتها می آورند و از دو دفتر دارائی و کپیه امروزه خبری نیست معلوم نیست که در عمل نیز دفاتر مذکور متروک شده اند یا خیر؟

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این دفاتر به استناد ماده ۱۴ قانون مذکور، در صورتیکه مطابق مقررات این قانون مرتب شده باشد بین تجار ، در امور تجارتی سندیت خواهد داشت و در غیر این صورت فقط بر علیه صاحب آن معتبر خواهد بود.
ماده ۱۲۹۷ قانون مدنی نیز این موضوع را متذکر شده است ؛ دفاتر تجارتی در موارد دعوی تاجری بر تاجر دیگر دلیل محسوب می شود مشروط برآنکه دفاتر مزبور مطابق قانون تجارت تنظیم شده باشد ولی دفاتر تجاری در مقابل غیرتاجر سندیت ندارد فقط ممکن است جزء قرائن و امارات قبول شود. (م. ۱۲۹۸ قانون مدنی)
۲-۱۶-۲ دفتر تجاری عادی
دفاتر تجاری عادی دفاتری هستند که تاجر بدون رعایت مقررات مربوطه در قانون تجارت برای امور تجاری خود تنظیم نموده است. این دفتر یا دفاتر نیز بر علیه تاجر معتبر خواهد بود. ماده ۱۴ قانون تجارت می گوید :
«دفاتر مذکور در ماده ۶ و سایر دفاتری که تجار برای امور تجاری خود به کار می برند … نشانگر این است که تاجر به جزء دفاتر مذکور در ماده ۶ قانون مذکور دفاتر دیگری می تواند داشته باشد که بر علیه صاحب آن اعتبار خواهد داشت. »
اسناد بازرگانی: اسنادی از قبیل چک، سفته، برات را نیز باید جزء اسناد عادی تلقی کنیم هرچند که در حکم اسناد لازم الاجراء هستند. اما این دلیل بر این نخواهد بود که این قبیل اسناد را جزء اسناد رسمی محسوب کنیم چرا که مأمور صلاحیتدار آن را تنظیم و یا ثبت نمی کند. و قانون گذار با توجه به اهمیت اینگونه اسناد آنها را در حکم سند لازم الاجرا بیان نموده است.
ماده ۳۱۰ قانون تجارت به طور صحیح اشاره می کند که چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید که خارج از موضوع بحث ما می باشد. سند در وجه و حامل را می توان در زمره این اسناد به شمار آورد.
سند مذکور نوشته ای است که امضاء کننده (صادر کننده آن را تعهد می کند وجه و یا وجوهی را در موعد معین به هر کس که آن نوشته را ابزار دارد بپردازد یعنی دارنده آن مالک آن شناخته می شود.)
۴ ) نوشته های خصوصی افراد:
منظور از این قبیل نوشته، نوشته هایی است که افراد در روابط خصوصی خود به یکدیگر می نویسند و اغلب این قبیل نوشته ها باید مصون و محرمانه باشند و هر گونه تجسس در مورد آنها ممنوع است. (اصل ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) لیکن منافاتی با اقرار کتبی مندرج در آن نوشته ندارد بعضی از حقوقداران معتقدند که چنانچه این قبیل نوشته امضاء یا پاراف یا مهر یا اثر انگشت نویسنده را دارا باشد بر علیه او معتبر است. ^[۲۳]
اما نگارنده معتقد است که چنین نوشته هایی جزء اسناد عادی می توانند محسوب شوند. حتی اگر امضاء یا پاراف یا اثر انگشت نویسنده را هم نداشته باشند. باید اشاره کنیم که بعضی از اسناد اصیل با لذات دارای خصوصیات یک سند هستند مثل یک قرارداد، مفاصاحساب، اسناد تجارتی ولی بعضی از اسناد این خصوصیات را ندارد و اتفاقاً عنوان خاصیت یک سند را پیدا می کنند.
۱۷-۲ سند اتفاقی :
نوشته ای که بدون قصد خاصی و راجع به امری که خارج از روابط حقوقی است نوشته شده والنهایه بر حسب اتفاق نسبت به موضوع معینی قابلیت استناد پیدا می کند. ^[۲۴]یک نامه عاشقانه یا ورقه انشاء یک دانش آموز به منظور گواهی بر امر حقوقی خاصی نوشته نشده است. اما همین نامه عاشقانه می تواند در مورد روابط نامشروع و یا طلاق مورد استفاده قرار گیرد. یا یک ورقه انشاء (برگۀ امتحانی) می تواند علیه نویسنده اش مورد استفاده قرار گیرد همین اینکه در چنین مواردی به این نامه ها استناد شد خاصیت یک سند را پیدا می کنند زیرا برای اثبات امری به کار رفته اند که دارای ارزش قضائی هستند.
۱۸-۲ جعل در حقوق موضوعه
قانونگذار طی یک سلسله مواد و قوانین متفرقه برخی از جرایم خاص را از خانواده جعل محسوب کرده و مورد حکم قرار داده است از آن جمله ماده ۱۰۰ و ۱۰۳ قانون ثبت می باشد. از این رو قانون ثبت اسناد و املاک نیز برای پاره ای از جرائم عمده مسئولین دفاتر اسناد رسمی و مستخدمین ثبت مجازاتهای شدیدی قایل شده و آنها را در ردیف جعل در اسناد رسمی قرار داده و برای مرتکبین این قبیل جرائم مجازات جعل و تزویر را در نظر گرفته است. شاید قانونگذار از پیش بینی مادتین فوق اهداف زیر را مدنظر داشته است :
۱) بدون فقدان چنین تصریحی مشکل می توان مرتکب اعمال پیش بینی شده در مادتین (صد و صدوسه) را به مجازات جعل محکوم نمود.
۲) قانونگذار احساس کرده که مرتکبین اینگونه اعمال باید مجازات شدیدتری را تحمل کنند، بدین ترتیب اینگونه به طور خاص مورد حکم قرار گرفته و مجازاتهای متناسبی برای آنها پیش بینی نموده است که به نظر می رسد مورد اخیر بیشتر با نظر قانونگذار سازگار است.
۱۹-۲ تحلیل ارکان ماده ۱۰۰ قانون ثبت اسناد
هر جرمی از سه عنصر قانونی، مادی، روانی تشکیل می شود. برای محکوم شدن متهم به ارتکاب جرم باید کلیه این عناصر توسط مرجع تعقیب اثبات شود به عبارتی وقتی می توان متهمی را به ارتکاب جرم ارتکابیش محکوم کرد که هر سه عنصر فوق در عمل ارتکابی وی جمع باشد. ما نیز به شیوه غالب حقوق دانان ایران ابتدا به بررسی عناصر مختلف تشکیل دهنده این مجرم می پردازیم:
۲۰-۲ عنصر قانونی
فعل یا ترک فعل هرچند هم زشت و هم غیراخلاقی و خطرناک باشد دخالت قاضی کیفری را موجب نمی شود، مگر این که قانون قبلاً آن عمل را جرم شناخته باشد. هر ماده ای در قوانین کیفری که حکم و ضمانت اجرا فعل و یا ترک فعل را بیان می کند رکن قانونی آن جرم نام دارد. و رکن مادی و معنوی را هم باید از این رکن قانونی استخراج کرد. پس عنصر قانونی عبارت است از اینکه قانونگذار برای فعل و یا ترک فعل در قانون، مجازات تعیین نماید و به عنوان جرم بشناسد؛ این شیوه اکثر حقوقدانان کشورمان می باشد که ابتدا عنصر قانونی را بررسی می کنند و سپس دو عنصر مادی و معنوی را مورد تحلیل قرار می دهند. برخی از حقوقدانان این عنصر را زیربنای دو عنصر مادی و روانی می دانند و این عنصر را یک عنصر مجزا نمی دانند و در تشریح نظر خود بیان می دارند که عنصر قانونی هم عرض عناصر مادی و روانی نیست بلکه هر دو عنصر مادی و روانی مبتنی بر قانون هستند. یعنی بنا به تصریح قانون است که ما می توانیم رفتار و یا حالت خاصی را به عنوان عنصر مادی و یا روانی جرم بشناسیم. وی رابطه عنصر قانونی با دو عنصر دیگر جرم (روانی – مادی) را رابطه طولی می داند اگرچه در ادامه خود وی ذکر نموده که به تبعیت از شیوه معمول حقوقدانان ایران عمل نموده است.^[۲۵]
به هر حال ما نیز به شیوه حقوق دانان ایرانی این ماده (یکصد) را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. پس ماده ۱۰۰ قانون ثبت اسناد و املاک کشور مصوب ۲۶ اسفندماه ۱۳۱۰ را باید قانونی جرم جعل در اسناد رسمی ثبت اسناد بدانیم که اشعار می دارد :
«هر یک از مستخدمین و اجزاء ثبت اسناد و املاک و صاحبان دفاتر رسمی عامداً یکی از جرم های ذیل را مرتکب شود جاعل در اسناد رسمی محسوب و به مجازاتی که برای جاعل و تزویر اسناد رسمی مقرر است محکوم خواهد شد:
اولاً: اسناد مجعوله و مزوره را ثبت کند.
ثانیاً: سندی را بدون حضور اشخاص که مطابق قانون حضور داشته باشند ثبت نماید.
ثالثاً: سندی را به اسم کسانی که آن معامله را نکرده اند ثبت کند.
رابعاً: تاریخ سند و یا ثبت سندی را مقدم و یا موّخر در دفتر ثبت کند.
خامساً: تمام و یا قسمتی از دفاتر ثبت را معدوم ویا مکتوم کند و یا ورقی از آن دفاتر را بکشد و یا به وسایل متقلبانه دیگر ثبت سندی را از اعتبار و استفاده بیاندازد.
سادساً: اسناد انتقالی را با علم بر عدم مالکیت انتقال دهنده ثبت کند.
سابعاً: سندی را که به طور وضوح سندیت نداشته و یا از سندیت افتاده ثبت کند.
۲۱-۲ عنصر مادی
تردیدی وجود ندارد که صرف انجام عمل مجرمانه یا برخورداری از نیت مجرمانه را نمی توان جرم نامید برای مثال اگر شخصی به قصد قتل به حیوانی که به پندار او شخص موردنظرش است شلیک کند، علی الرغم انجام عمل و برخورداری از سوء نیت، مرتکب قتل عمد نخواهد بود زیرا عنصر مادی ناقص است.
لذا برای تحقق عنصر مادی جرم عناصر و اجزاء تشکیل دهنده آن را باید مورد تجزیه و تحلیل قرار داد:
۱) عنصر مادی جعل به کیفیت عمل (قلب حقیقت) به تعبیر بعضی از حقوقدانان رفتار فیزیکی جرم (فعل یا ترک فعل)؛
۲) موضوع و زمینه های قلب حقیقت؛ به عبارتی شرایط و اوضاع و احوالی که وجود یا عدم آنها از نظر قانون شرط تحقق جرم می باشد؛
۳) نتیجه حاصله از رفتار مهم (عمل مرتکب).
انواع عمل فیزیکی که می تواند جرم جعل مادی را محقق سازد همواره به شکل فعل مثبت است.
ما در این فصل جرائم مذکور در ماده ۱۰۰ ، قانون ثبت اسناد و املاک، اعم از جعل مادی یا معنوی را به ترتیب مورد بررسی قرار خواهیم داد و در ابتدا به مرتکب جرم که یکی از ارکان تشکیل دهنده این بزه است می پردازیم :
الف) مرتکب جرم :
ماده ۱۰۰ قانون ثبت اسناد می گوید : «هر یک از مستخدمین و اجزاء ثبت اسناد و املاک و صاحبان دفاتر رسمی عاملاً یکی از جرم های ذیل را مرتکب شود …».
باید گفت که کارمندان دولت عوامل دولت محسوب می شوند و چنانچه در اجرای وظایف محوله مرتکب خطا و قصور یا تخلفی شوند مثل آن است که خود دولت مرتکب آن خطا و تخلف شده است و لذا آبرو و حیثیت دولت را به خطر می اندازد و کارکنان ثبت اسناد و املاک نیز از این امر مستثنی نیستند. چرا که مشمول قانون استخدامی کشور هستند و کارمند محسوب می شوند و از آنجائیکه حافظ اسناد و مدارک و به تبع آنها حافظ اموال مردم هستند، لذا حساسیت موضوع باید نسبت به آنها بیشتر باشد و چنانچه هر یک از این کارکنان یا مستخدمین مرتکب خیانت یا تخلف شوند مجازات شدیدتری خواهند داشت.
بزه های موضوع ماده ۱۰۰ مذکور باید توسط کارکنان اداه ثبت اسناد و صاحبان دفاتر اسناد رسمی در اجرای وظیفه آنان ارتکاب شده باشد. این ارتکاب خواه در ساعات رسمی که کارمند موظف، مشغول انجام وظیفه اداری خود بوده یا ارتکاب آن در غیر ساعات موظف ، ولی به سبب انجام وظیفه ای که به عهده داشته است باید به وقوع بپیوندد.
بنابراین کارمند موظف یا سردفتری که پس از سپری شدن ساعات کار اداری یا در یک روز تعطیل بزه یا بزه های ماده ۱۰۰ قانون ثبت اسناد را مرتکب شود، مرتکب جرم شده است.
اگر چه قانونگذار متعرض آن نشده است، ولی از عبارت ماده ، غیر از این استنباط نمی شود، به نظر ما؛ مستخدمین و اجزای ثبت اعم از کارکنان و صاحبان دفاتر اسناد رسمی باید در اجرای وظیفه خود مرتکب بزه های مذکور شوند و این وظیفه باید از وظایف رسمی آنها باشد. بنابراین کارکنان و اجزای دیگر ثبت اسناد، بزه های ماده ۱۰۰ قانون مذکور را باید در حین انجام وظیفه خواه در ساعات اداری یا خارج از ساعات اداری، که از نظر صلاحیت، حق تنظیم و دخالت در آنها از وظایف رسمی و اداری آنان بوده است، مرتکب شوند؛ به عبارتی جاعل باید سمت رسمی داشته و در حدود صلاحیت خود اقدام به این امورکرده باشد. البته بند پنجم این ماده به نظر می رسد که از این گفته ما مستثنی باشد که در جای خود مفصل بحث خواهیم کرد.
منظور ما از صاحبان دفاتر رسمی، سردفتران دفاتر می باشند چرا که مسئولیت دفترخانه بر عهده شخص سردفتر خواهد بود.
ب ) انواع عمل فیزیکی
انواع عمل فیزیکی که می تواند جرم جعل در سند رسمی در ماده ۱۰۰ قانون ثبت را تحقق سازد به ترتیب مورد بررسی قرار می دهیم :
۱ ) اسناد مجعوله یا مزوّره را ثبت کند
ثبت در لغت به معنی قرار دادن، پابرجا کردن، یادداشت کردن، نوشتن آمده است. در اینجا نیز به معنی نوشتن و تحریر اسناد در دفاتر ثبت می باشد.
برای تحقق این بزه اولاً باید مرتکب ، عمل ثبت را بر روی یک سند رسمی انجام دهد. ثانیاً سندی را که اقدام به ثبت آن می نماید باید سند مجعول یا مزوره باشد نه سند دیگر، پس هرگاه سردفتر سندی را که به واسطه تقصیر و یا غفلت مسئول دفتر دیگر از اعتبار افتاده باشد (ماده ۶۸ قانون ثبت) ثبت نماید مشمول این ماده نخواهد بود. زیرا سندی که به واسطه غفلت مسئول دفتر فاقد اعتبار شده را نمی توان سند مجعوله یا مزوره تلقی کرد. چرا که سردفتر مسئولیتی در آن نداشته است بلکه به طور غیر عمد مرتکب چنین عملی شده است. به نظر می رسد منظور قانونگذار از اسناد مجعوله، اسناد رسمی هستند که مطابق قانون به ثبت رسیده باشند. اما جعلیت تمام و یا قسمتی از محتویات یا امضائی از امضاهای آن در دادگاه ثابت شده باشد و این را از ماده ۷۰ قانون ثبت می توان فهمید.
بنابراین سردفتری که اقدام به ثبت سند مجعولی می نماید نه در سند موجود خدشه ای وارد می کند و تغییراتی در مطالب آن ایجاد می کند و نه اینکه حقیقت موجود در سند را تحریف می کند، بلکه حقیقت شده در یک سند را که به واسطه آن، سندی که از اعتبار و اثر قانونی افتاده است به آن اعتبار می بخشد و با ثبت کردن چنین سندی مسئول دفتر حقیقتی را قلب می نماید. زیرا حقیقت این بوده که سند از اعتبار افتاده (در واقع جعل شده) ولی مسئول دفتر با ثبت آن سند حقیقت موجود را قلب نموده است.

۲- شکل روابط
روابط بین کنشگران از نظر شکل و محتوا قابل بررسی است. محتوا به نوع ماهوی رابطه در پیوندها اشاره دارد (برای مثال نظارت، کمک و…). شکل رابطه ای به خصایص پیوندهای بین ازواج کنشگران مستقل از محتوای خاص آنها مربوط می شود. دو جنبه اساسی شکل رابطه ای عبارتند از:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف) تراکم یا قوت پیوند بین دو کنشگر
ب) سطح درگیری های مشترک در فعالیتهای یکسان. احتمالا دو رابطه با محتوای کاملا متمایز می تواند از نظر شکل رابطه بسیار شبیه یا همانند هم باشند.
۳- محتوای رابطه ای
تحلیلگر شبکه در زمان انتخاب واحدهای مناسب نمونه باید در این مورد که چه پیوندهایی از شبکه را مشخصا بررسی کند، تصمیم گیری نماید. در بعضی موارد، مشکلات محتوایی نشان می دهد که بیش از یک نوع رابطه خاص تحلیلی باید بررسی شود که در آن مورد، یک شبکه ترکیبی با دو نوع پیوند یا بیشتر احتمالا مناسبترین نمونه است. به دلیل گستردگی توانایی های محققان در مفهوم سازی و عملیاتی کردن انواع گوناگون شبکه ها، فقط می توان انواع عمومی تر محتوای رابطه ای، اشاره کرد.

• • روابط معاملاتی: روابطی هستند که کنشگران کنترل رسانه های نمادی یا فیزیکی را مبادله می کنند. برای مثال، در پاداش دادن یا خرید و فروشهای اقتصادی.

• • روابط ارتباطی: پیوندهای بین کنشگران، مسیرها و مجراهایی هستند که در آن، پیام ها می تواند از یک کنشگر به کنشگر دیگر در یک نظام منتقل شود.

• • روابط نفوذی و مرزی: پیوندهای بین کنشگران شامل چندین رابطه سازنده مشترک است.

• • روابط ابزاری: کنشگران به خاطر بهره مندی از کالاها، خدمات یا اطلاعات باارزش، مثل شغل، مصلحت سیاسی و… با یکدیگر تماس برقرار می کنند.

• • روابط قدرت/اقتدار: این شبکه ها معمولا در سازمانهای رسمی پیچیده ایجاد می شوند و نشان دهنده حقوق و وظایف کنشگران در برابر فرمانها و اطاعت از دستورات می باشند (نوک، ۱۳۸۷).

۴- سطوح تحلیل
بعد از انتخاب واحدهای نمونه و محتوای رابطه ای، تحلیلگر شبکه چند سطح جایگزین برای تحلیل داده های جمع آوری شده در یک پروژه خواهد داشت. تحلیل شبکه ای در دو سطح جزئی و کلی قابل انجام می باشد؛ به این صورت که در شبکه های جزئی به بررسی و تحلیل بخشی از یک شبکه کامل پرداخته می شود. این شبکه ها معمولاً به صورت خود محور می باشند. شبکه خودمحور، ساده ترین سطح تحلیل است که شامل یک گره فردی برای هر نفر است که دیگران همه با آن ارتباط دارند و روابطی در بین این گره ها وجود دارد.
اما در شبکه های کامل کلیه سازمان ها یا گروه های درگیر در یک مساله کلی و عمومی مورد تحلیل قرار گرفته و معمولاً تعداد زیادی مرکز در آن وجود دارد. سطح تحلیل مورد استفاده ما در این پژوهش، سطح شبکه کامل یا نظام است. ویژگیهای شبکه های کامل عبارتست از:
-این شبکه شامل گره های وابسته به تشریک مساعی میان حکومت های خودگردان و مستقل قانونی و یا میان سازمان های رسمی که در آن روابط سلسله مراتبی یا مالکیت وجود ندارد، می باشد؛ البته طرز حکومت و کنترل نکته مهمی می باشد.
-این شبکه ”هدف گرا“ است؛ یعنی دارای یک هدف مشترک می باشد.
-این شبکه می تواند دارای اختیار یا معلول باشد.
-”نقاط“ این شبکه سازمان ها هستند و نه افرادی که برای این سازمان ها کار می کنند.
-در این شبکه تاکید بر چندجانبه ای بودن است و نه خودمحوری یا دوتایی(محمدی کنگرانی، ۱۳۸۷) .
۱-۵-۳-۳. نرم افزارها
مهمترین نرم افزارهای مطرح در این تکنیک عبارتند از UCINet با قابلیت تحلیل داده ها و NetDraw با توانایی ترسیم شبکه ها و گراف ها که امکان ورود داده ها از نرم افزار UCINet به این نرم افزار و ترسیم گراف های آن وجود دارد.
پس از جمع آوری داده ها و وارد کردن آنها به سیستم نرم افزاری تحلیل شبکه ای که در قالب ماتریس ها صورت می گیرد، امکان ترسیم گراف مربوطه فراهم می شود. در صورت زیاد بودن تعداد داده ها، گراف اولیه‌ی ترسیم شده مشابه کلافی پیچیده خواهد بود که امکان تحلیل دیداری آن وجود ندارد. بدین منظور نیاز به انجام پردازش ها و محاسبات می باشد که از طریق مفاهیم مرتبط با این روش انجام می شوند. از مهم ترین این مفاهیم می توان به نقطه قطع، مرکزیت ها و تحلیل قدرت را نام برد.
۱-۵-۳-۴. بررسی مفاهیم تحلیل ساختار شبکه
بخش زیر، مفاهیم مفید تحلیل ساختار شبکه های کامل را مورد بررسی قرار می دهد.
۱-نقطه قطع
نقطه قطع بر اثرات تغییر عناصر متمرکز می شود. یعنی حذف یک نقطه، هم حذف یک نقطه و هم خطوط پیوسته با آن را دربردارد. اگر حذف یک نقطه، یک گراف بدون پیوند را به وجود آورد، این نقطه نشانگر یک نقطه قطع در شبکه است و کنشگر احتمالا نقش واسطه ای در شبکه دارد.
۲- مرکزیت
مرکزیت دارای مفهوم گسترده ای است که برای شناسایی و تعیین مهم ترین کنشگران و یا ارتباطات در یک شبکه مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین و کاربردی ترین مرکزیت ها عبارتند از درجه، مجاورت بینابینی، و بردار ویژه.
مرکزیت درجه ((Degree centrality: ساده ترین نوع مرکزیت است که ارزش مرکزیت هر نقطه تنها با شمارش تعداد همسایگانش به دست می آید. بنابراین شاخصی برای تحلیل کل شبکه نیست. هر چه میزان درجه‌ی یک نقطه بیشتر باشد، دسترسی آن به منابع بیشتر بوده و م
رکزی تر محسوب می شود.
مرکزیت بینابینی (Betweenness centrality): این مرکزیت بر اساس موقعیت کنشگران در شبکه و قرار گرفتن در کوتاهترین مسیر میان جفت کنشگران دیگر محاسبه می شود؛ بنابراین نقطه ای دارای بیشترین مرکزیت بینابینی است که بینابین بسیاری از جفت نقاط دیگر قرار گرفته و راه های ارتباطی نقاط دیگر از آن بگذرد. وجود مسیرهای ارتباطی دیگر سبب کاهش قدرت این کنشگران می گردد.
۳- قدرت
بنا به گفته‌ی جوزف نای، قدرت مثل عشق است؛ انسان راحت تر می تواند آن را تجربه کند تا آن را تعریف نماید. قدرت یکی از اجزای اصلی ساختارهای اجتماعی می باشد که تأثیر آن در همه‌ی سطوح جامعه مشهود است. پارسونز قدرت را قابلیت و توانایی یک سیستم اجتماعی در انجام کارکردهایی به نفع اهداف جمعی می داند. قدرت مفهومی است که بر اساس وضعیت، جایگاه و ارتباطات هر فرد یا سازمان درون شبکه و به دلیل محدودیت ها یا فرصت های به وجود آمده برای وی، افزایش یا کاهش می یابد. هرچه میزان محدودیت فرد یا سازمان کمتر باشد، فرصت های او بیشتر شده و در نتیجه به جایگاه مطلوب تری دست می یابد؛ پس تبادلات بیشتری با دیگران برقرار کرده و تأثیر بیشتری بر آنها می گذارد یعنی قدرتمندتر می شود. افراد یا سازمان های مرجع، در دسترس تر و یا مرکزی تر دارای موقعیت مطلوب تری بوده و قدرتمندتر می باشند.
در سیاستگذاری به عنوان فرایندی مبتنی بر قدرت و نفوذ، آلیسن سیاست ها را زاییده‌ی ائتلاف ها، بده بستان ها، مطالعه کردن ها و متقاعد ساختن ها می داند، به عبارت ساده تر، سیاست های عمومی حاصل فرایندی صرفاً عقلانی نیستند، بلکه بازده ارتباطات متقابل و تعامل میان گروه های صاحب قدرت در جامعه می باشد.
قرار گرفتن در شبکه های ارتباطی و محاط شدن در مجموعه ای از روابط، سبب ایجاد محدودیت ها و فرصت هایی برای کنشگران شده و بر میزان قدرت آنها مؤثر است؛ کنشگرانی که دارای محدودیت های کمتر و فرصت های بیشتری می باشند، در موقعیت بهتری قرار گرفته و امکان اعمال قدرت بیشتر برای آنها میسر می شود (هنمن، ۲۰۰۱).
۱-۵-۳-۵. محدودیت های تحلیل شبکه

• • روش نمونه برداری مشخصی برای مطالعه شبکه های کامل وجود ندارد.

• • تحلیل شبکه های کامل هزینه بر و وقت گیر است.

• • برای تحلیل شبکه های کامل نیاز به اطلاعات کامل و کافی در خصوص کلیه نهادهای درگیر در مساله مورد نظر می باشد.

در تحلیل شبکه ای مهمترین مرحله، تحلیل شبکه خروجی می باشد که مستقیماً توسط فرد تصمیم گیرنده صورت می گیرد. در این راستا مفاهیم و اندازه هایی برای یاری دادن به تصمیم گیرنده ارائه شده که با اعمال آنها و به کمک نرم افزارهای مرتبط، شبکه های مختلفی ترسیم می شوند.
اگرچه تحلیل شبکه ای مانند بسیاری از روش های نوین دیگر دارای معایبی می باشد که از آن جمله می توان به تاثیر بالای تصمیم گیرنده یا سیاستگذار از نخستین گام جمع آوری داده تا تحلیل نهایی بر فرایند و خروجی ها اشاره نمود، اما نمی توان منکر توانایی بالای آن در ترسیم و تحلیل روابط گردید. با توجه به اهمیت روزافزون مسایل اجتماعی-اقتصادی در حوزه منابع طبیعی و بروز مشکلات ناشی از عدم توجه کافی به این مسایل در سیاستگذاری ها و مدیریت های پیشین، لزوم استفاده از روش هایی از این دست را بیش از پیش آشکار می سازد. البته نباید از نظر دور داشت که اتکای کامل به نتایج و خروجی های روش ها و تکنیک های بکار گرفته شده و پیاده نمودن مو به موی نتایج آنها در زندگی و معیشت انسان هایی که قرن هاست با طبیعت زیسته و آن را مدیریت نموده اند، در بلندمدت به شکست سیاست ها و برنامه ها و یا عدم موفقیت کامل آنها می انجامد. اما استفاده از این روش ها نیز اجتناب ناپذیر است. بنابراین پیشنهاد می شود از توانایی ها و قابلیت های روش تحلیل شبکه ای در ارزیابی سیاست ها و برنامه های پیشین در حوزه منابع طبیعی بهره برد و از نقاط قوت و ضعف آنها برای تدوین و تهیه سیاست ها و برنامه های آتی استفاده نمود(محمدی کنگرانی، ۱۳۸۶).
در این پژوهش به منظور پاسخگویی به سوال اول، از تئوری حکمرانی خوب استفاده شده است، تا میزان کارآمدی سیاستها را طبق مولفه های حکمرانی خوب تعیین کنیم. سپس با بهره گرفتن از تئوری نهادگرایی و روش تحلیل شبکه، به بررسی علت اصلی این ناکارآمدی می پردازیم.
فصل دوم

1. 1. فصل دوم: بررسی چالشهای موجود در بخش آب شهر تهران

۲-۱. موقعیت عمومی شهر تهران
شهر تهران در کوهپایه دامنه جنوبی البرز بر روی سه مخروط افکنه بزرگ جاجرود، کن و کرج قرارگرفته است. محدوده فعلی شهر تهران از شمال به دامنه های جنوبی البرز و ارتفاعاتی که سلسله جبال البرز را تشکیل می دهند، از شرق به حوزه رودخانه جاجرود، کوههای حکیمیه، هزار دره، خاک سفید، سیاه غار و ترکمن، از جنوب به کوه بی بی شهربانو، شهر ری، جعفر آباد، بهشت زهرا، سعیدیه، واوان و گلستان و از غرب به وردآورد، قلعه حسن خان، شهریار، عبدل آباد و رباط کریم محدود می شود. ارتفاعات مهم شمال تهران به ترتیب از شرق به غرب عبارتند از کوههای ملسیون، سیاه آب دره، توچال، رندان، چال تاجی، کرلو، لیچه، میجارک و کوه نوبت (قشقایی، ۱۳۸۷).
.
شکل ۲-۱: موقعیت عمومی شهر تهران و رودخانه های اطراف آن

۲-۶ معرفی تعدادی از روش­های شناسایی و تحلیل ساختار شیمیایی پلی­ساکارید
۲-۶-۱ کروماتوگرافی گازی
کروماتوگرافی در برگیرنده گروهی از روش­های مهم و گوناگونی است که به دانشمندان اجازه می­دهد تا اجزای یک مخلوط پیچیده را از یکدیگر جدا کرده و هویت آن­ها را مشخص کنند. اصطلاح کروماتوگرافی، به دلیل اینکه در برگیرنده تکنیک­های مختلفی است، به طور مشخص قابل تعریف نیست اما در تمام این روش­ها یک فاز ساکن و یک فاز متحرک وجود دارد و اجزای یک مخلوط به وسیله جریانی از یک فاز متحرک که از داخل یک فاز ساکن عبور می­ کند، بر اساس اختلاف در سرعت مهاجرت اجزای مختلف نمونه، جدا سازی می­شوند (اسکوگ^[۷۲]، ۱۹۱۸).
در کروماتوگرافی گازی نمونه تبخیر شده، و به سر ستون کروماتوگرافی تزریق می­ شود. شویش با جریانی از فاز متحرک گازی بی­اثر انجام می­ شود. در کروماتوگرافی گازی، فاز متحرک با مولکول­های آنالیت برهم کنشی ندارد و فقط به عنوان وسیله­ای برای انتقال مولکول­ها از داخل مواد پرکننده عمل می­ کند. به طور کلی یک کروماتوگراف گازی شامل مخزن گاز حامل (گاز­های حامل متداول: هلیم، آرگون، هیدروژن و نیتروژن)، سیستم تزریق نمونه، ستون و آشکارساز می­باشد که زمان خروج مواد از ستون کروماتوگرامی را ثبت خواهد کرد و بر اساس زمان خروج و سطح زیر نمودار، نوع و مقدار ماده را برآورد خواهیم کرد (اسکوگ، ۱۹۱۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۶-۲ طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR^[73])
طیف سنجی مادون قرمز یکی از روش­های خوب و متداولی است که از سال­ها پیش برای تجزیه و شناسایی مواد مورد استفاده قرار گرفته است. فرکانس تشعشع الکترو مغناطیس در ناحیه مادون قرمز(IR) مطابق با فرکانس ارتعاش طبیعی اتم­های یک پیوند است و پس از جذب امواج مادون قرمز در یک مولکول، باعث ایجاد یک سری حرکات ارتعاشی در آن می‌شود که اساس و مبنای طیف ‌سنجی مادون قرمز را تشکیل می‌دهد. ساده­ترین نوع حرکات ارتعاشی در یک مولکول، حرکات خمشی و کششی است. تقریباً تمامی ترکیباتی که پیوند کوالانسی دارند، اعم از آلی یا معدنی، فرکانس‌های متفاوتی از اشعه الکترو­مغناطیس را در ناحیه مادون قرمز جذب می‌کنند. ناحیه مادون قرمز، ناحیه‌ای از طیف الکترو­­مغناطیس است که طول موجی بلندتر از نور مرئی (۴۰۰ تا ۸۰۰ نانومتر) و کوتاه ‌تر از امواج مایکروویو (طول موج بلندتر از۱میلی­متر) دارد. بسیاری از شیمیدان­ها از واحد «عدد موجی» در ناحیه مادون قرمز طیف الکترو­مغناطیس استفاده می‌کنند. عدد موجی با واحد Cm^-1 بیان شده و عبارت است از عکس طول موج. مزیت این واحد این است که رابطه مستقیمی با انرژی دارد. مهمترین قسمت عملی این طیف، ناحیه بین Cm^-1 ۴۰۰۰-۴۰۰ می­باشد. مشابه دیگر انواع جذب انرژی، هنگامی که مولکول‌ها اشعه مادون قرمز را جذب می­ کنند، به حالت انرژی بالاتر برانگیخته می‌شوند.
جذب تابش مادون قرمز همانند دیگر فرآیندهای جذب، فرایندی کوانتایی است. به این صورت که فقط فرکانس‌های خاصی از تابش مادون قرمز توسط مولکول جذب، و باعث ارتعاش کششی و خمشی پیوندهای کوالانسی می‌شود. انرژی جذب شده از نور مادون قرمز توسط پیوندهای شیمیایی یا گروه‌های عاملی خاص در طول موج مشخص، منجر به کاهش شدت عبور نور شده و معمولاً به عنوان تابعی از عدد موجی (بر­حسبCm^-1) رسم می­ شود. توجه به این نکته مهم است که تمام پیوندهای مولکول قادر به جذب انرژی مادون قرمز نیستند، حتی اگر فرکانس اشعه با فرکانس حرکت تطبیق کند، فقط پیوندهایی که دارای گشتاور دو قطبی هستند قادر به جذب اشعه مادون قرمز می­‌باشند. مثلاً، پیوند موجود در H₂ و Cl₂ و هم چنین پیوند­های موجود در آلکن­ها و آلکین‌های متقارن، اشعه مادون قرمز را جذب نمی‌­کنند. باید توجه داشت که هر پیوند دارای فرکانس ارتعاش طبیعی خاصی است. یعنی یک پیوند خاص با جذب فرکانسی مشخص قادر به ارتعاش کششی است. یک پیوند، به‌ خصوص در دو مولکول مختلف، در محیط­های متفاوتی از نظر اتم­ها و پیوندهای پیرامونی خود قرار داشته و هیچ­گاه دو مولکول با ساختمان‌های متفاوت، طیف مادون قرمز یکسانی نمی­دهند. با توجه به این مطلب، از طیف مادون قرمز می‌توان همانند اثر انگشت در انسان، برای شناسایی مولکول­ها استفاده کرد. با مقایسه طیف مادون قرمز دو ماده که تصور می­ شود مشابه باشند، می ‌توان پی برد که آیا واقعاً یکی هستند یا خیر. اگر تمام جذب‌ها در طیف دو نمونه بر یکدیگر منطبق شوند، به احتمال قریب به یقین، دو ماده یکسان هستند. طیف FTIR علاوه بر موارد گفته شده، اطلاعاتی را در مورد ساختمان شیمیایی یک مولکول، در اختیار ما می ‌گذارد. مثلاً، هر جذبی که در ناحیه Cm^-1 ۱۵۰±۳۰۰۰ طیف قرار داشته باشد، نشان‌دهنده وجود اتصال C-H در مولکول است و جذبی که در ناحیه Cm^-1 ۱۰۰±۱۷۰۰ مشاهده شود معمولا مربوط به پیوند گروه کربونیل در مولکول است.
به طور کلی، پیوندهای سه گانه، قوی‌تر از پیوندهای دوگانه و یا ساده بوده و دارای فرکانس ارتعاشی بالاتر یا به بیانی بهتر و با عدد موجی بالاتر هستند. پیوند C-C دارای فرکانس جذب Cm^-1 ۱۲۰۰ بوده در حالی‌ که پیوند دوگانه C=C فرکانس جذب Cm^-1 ۱۶۵۰ و پیوند سه‌گانه C≡C دارای فرکانس جذب Cm^-1 ۲۱۵۰ است و یا در مثالی دیگر، عدم وجود باند جذبی در ناحیه Cm^-1 ۱۸۵۰-۱۵۴۰ عدم حضور عامل کربونیل را در ساختمان مولکولی می­­رساند. هم چنین حرکت خمشی راحت­تر از حرکت کششی صورت می ‌پذیرد. مثلا، C-H خمشی در ناحیه Cm^-1 ۱۳۴۰ و C-H کششی در ناحیه Cm^-1 ۳۰۰۰ قرار می‌گیرد.
طیف مادون قرمز را می­توان برای گاز­ها، مایعات و یا جامدات به دست آورد. به طور خلاصه، طیف گاز­ها و مایعات فرار را می­توان با انبساط نمونه در یک سل تخلیه شده، طیف مایعات را با فشار دادن نمونه مایع بین دو سطح مستوی و ایجاد فیلمی با ضخامت کم، و ترکیبات جامد را معمولاً به صورت سوسپانسیون در روغن­های با وزن مولکولی زیاد، به شکل قرصی فشرده و یا به صورت فیلم شیشه ­ای رسوبی مورد بررسی قرار داد (سیلوراشتین^[۷۴] و همکاران، ۱۹۶۳).
۲-۷ روش سطح پاسخ (RSM^[75])
RSM مجموعه ­ای از تکنیک­های آماری است که در بهینه­سازی فرایند­هایی بکار می­رود که پاسخ مورد نظر توسط تعدادی از متغیر­ها تحت تأثیر قرار می­گیرد. شمای گرافیکی مدل ریاضی سبب تعریف واژه روش سطح پاسخ شده است (لی و همکاران، ۲۰۰۷). محدوده کاربرد طرح آماری بسیار گسترده است و در اغلب زمینه­ ها به منظور بهینه سازی شرایط عمل از آن استفاده می­ شود (مایرز^[۷۶] و همکاران، ۱۹۹۲). با کمک طرح آماری RSM می­توان به اهداف زیر دست یافت:
۱. کلیه ضرایب مدل رگرسیون درجه دوم با کمک این طرح قابل برآورد هستند.
۲. تعداد آزمایش ها کاهش می­یابد.
۳. اثر متقابل فاکتور­ها بر روی نتایج حاصل از آزمایش­ها بررسی می­گردد.
۴. امکان آزمون عدم برازش (Lack of fit) را فراهم می سازد.
۵. مقادیر بهینه فاکتور­­ها ر ا می­توان با کمترین تعداد آزمایش تخمین زد (ماهرانی و همکاران، ۱۳۸۳).
۲-۸ مروری بر پژوهش­های انجام شده
۲-۸-۱ مروری بر پاره­ای از پژوهش­های انجام شده بر اثر ضد اکسایشی و ضد­میکروبی پلی­ساکارید و عصاره گیاهان
مطالعات زیادی بر گیاهان گوناگون و به ویژه اسانس و عصاره آن­ها انجام شده و فعالیت ضد­اکسیدانی و ضد­میکروبی آن­ها مورد بررسی بسیار قرار گرفته است. در سال­های اخیر استخراج پلی­ساکارید از گیاهان دارویی و بررسی ویژگی­های ضد­اکسیدانی و ضدمیکروبی آن­ها مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. در زیر به تعدادی از آن­ها اشاره خواهد شد.
استخراج پلی­ساکارید از برگ گیاه پاریس پلیفیلا به روش سوکسله انجام شد و نتایج حاصل نشان دادند که این پلی ساکارید دارای خواص ضد­اکسیدانی قوی می­باشد (شن^[۷۷] و همکاران، ۲۰۱۴). استخراج پلی­ساکارید از دانه گیاه فاربیتیس نیل^[۷۸] با بهره گرفتن از روش اولتراسونیک در نسبت آب به ماده خام ۵/۶ میلی­لیتر بر گرم، دمای استخراج ۴۹ درجه سانتی ­گراد، قدرت مافوق صوت ۶/۶۱ وات و زمان استخراج ۶/۳۲ دقیقه انجام گرفت و خواص ضد­اکسیدانی استثنایی و وابسته به غلظت را نشان داد (وانگ^[۷۹] ، ۲۰۱۴). تحقیقات نشان داده­اند گیاه بروگیورا جیمنوریزا^[۸۰] دارای خواص ضد­تب، ضد­اسهال و ضد­باکتریایی می­باشد و در طب سنتی چین جایگاه ویژه­ای دارد. در این مطالعه پلی­ساکارید برگ این گیاه استخراج شده و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که پلی­ساکارید حاصل دارای فعالیت ضد­اکسیدانی قابل ملاحظه­ای بوده و توانایی مهار رادیکال­های آزاد بالایی دارد (لی^[۸۱] و همکاران، ۲۰۱۳). پلی­ساکارید دانه گیاه آمومیوم ویلسوم^[۸۲] استخراج و خالص سازی شده و به وسیله کروماتوگرافی سه جزء آن از هم تفکیک گردید. جزء سوم پلی­ساکارید^[۸۳] دارای وزن مولکولی بالاتر و درصد پروتئین بیشتری نسبت به دیگر اجزا می­باشد و اثر بازدارندگی بیشتری بر رشد سلول­های سرطانی کبد نشان می­دهد. همچنین پلی­ساکارید حاصل از این گیاه تأثیر قابل توجهی در مهار رادیکال­های آزاد در شرایط آزمایشگاهی نشان داده، از تشکیل مالون­دی­آلدهید جلوگیری کرده و باعث افزایش فعالیت آنزیم­ های ضد­اکسیدانی در برابر تتراکلرید­کربن در سلول­های کبدی آسیب دیده موش گردید (ژانگ^[۸۴]، ۲۰۱۳). تکنیک اولتراسونیک یک روش بسیار مفید برای استخراج پلی­ساکارید از گیاه آکنتوپاناکس­سنتیکوسوس ^[۸۵] بوده است. پلی­ساکارید به دست آمده توانایی آنتی­اکسیدانی بالایی از خود نشان داده و می­توان از آن در پزشکی و غذا­­های غنی شده با مواد مؤثر بر سلامت انسان (غذا­های عملکردی^[۸۶]) استفاده نمود.
میوه گیاه لشیوم روتنیکوم^[۸۷] تحت تیمار به روش مایکروویو قرار گرفته و پلی­ساکارید آن استخراج گردید. آزمون­های مهار ۲و۲-­­­­دی­فنیل­-۱-­­پیکریل­هیدرازیل^[۸۸]، پراکسید­­هیدروژن و مهار رادیکال­های سوپر­اکسید بر روی آن انجام شد. نتایج نشان دادند این پلی­ساکارید قابلیت کاربرد به عنوان ضد­اکسیدان را در درمان­های پزشکی و مواد غذایی عملکردی دارا می­باشد (لیو^[۸۹] و همکاران، ۲۰۱۳). مطالعه فعالیت ضد­اکسیدانی پلی­ساکارید حاصل از گیاه پاناکس ژاپنیکوس سی.آ مایر^[۹۰] ، از جمله آزمون­های مهار ۲و۲-دی­فنیل-۱-پیکریل­هیدرازیل، پراکسید­هیدروژن و مهار رادیکال­های سوپر­اکسید، فعالیت ضد­اکسیدانی خوبی نشان داد (وانگ^[۹۱] و همکاران، ۲۰۱۲). در مطالعه­ ای، برگ­های بلوط از کوه­های زاگرس^[۹۲] جمع آوری شده و پلی­ساکارید آن با بهره گرفتن از اولتراسونیک استخراج گردید. نتایج آزمون­ها در شرایط آزمایشگاهی نشان داد، پلی­ساکارید حاصل، توانایی خوبی در مهار رادیکال­های هیدروکسیل و ۲و۲-دی­فنیل-۱- پیکریل­هیدرازیل داشته و علاوه بر آن فعالیت ضد­میکروبی خوبی در غلظت ۵/۲-۵/۱ میلی­گرم بر میلی­لیتر نشان داده است. فعالیت ضد­میکروبی این پلی­ساکارید بر سالمونلا­تیفی، استافیلوکوکوس اورئوس ، کاندیدا­آلبیکانس و پنیسیلیوم­سیتری^[۹۳] بررسی شد. قطر هاله تشکیل شده در منطقه بازدارندگی برای میکروارگانیسم­های مختلف، متفاوت است و نتایج ، حاکی از آن است که پلی­ساکارید استخراج شده از برگ بلوط می ­تواند به عنوان ماده ضد­اکسیدان و ضد­میکروبی در صنعت غذا و دارو استفاده شود (تهموزی^[۹۴]، ۲۰۱۴). همچنین در پژوهش مشابهی، فعالیت ضد­اکسیدانی و ضد­میکروبی پلی­ساکارید خالص استخراج شده از گیاه سرخس^[۹۵] مورد بررسی قرار گرفت. این پلی­ساکارید توانایی خوبی در مهار رادیکال­های پراکسید ، ۲و۲-دی­فنیل-۱-پیکریل­هیدرازیل، مهار پراکسید هیدروژن و شلاته کردن فلزات، داشته است. مقایسه آن با استاندارد آسکوربیک­اسید توانایی ضد­اکسیداسیون خوبی را نشان می­دهد. همچنین در بررسی فعالیت ضد­میکروبی آن، بیشترین تاثیر بر هانسنولا آنامالا^[۹۶] و کاندیدا آلبیکانس^[۹۷] دیده شد و تأثیر قابل توجهی در جلوگیری از رشد سالمونلا­تیفی و اشرشیا­کلی مشاهده گردید. این پلی­ساکارید فعالیت ضد­میکروبی و ضد­اکسیدانی خوبی در شرایط آزمایشگاه نشان داده اما استفاده از آن نیاز به بررسی فعالیت آن در سیستم زیستی دارد (لی^[۹۸]، ۲۰۰۶).
اخیراً فعالیت­های بیولوژیک و ضد­تومور پلی­ساکاریدهای حاصل از قارچ­ها، گیاهان و میکروارگانیسم­ها بسیار مورد توجه قرار­گرفته­ (تانگ^[۹۹] و همکاران، ۲۰۰۹)، و علاوه بر آن خواص ضد ویروسی، ضد­اکسایشی و ضد انعقاد آن­ها در بسیاری موارد به اثبات رسیده است (هی^[۱۰۰] و همکاران، ۲۰۱۰). بسیاری از محققان با ظهور باکتری­هایی که به چند نوع آنتی­بیوتیک مقاوم هستند، برای پیشگیری از فساد و مسمومیت غذایی دچار چالش شده ­اند، بنابراین توسعه تولید ترکیباتی که میکروارگانیسم­ها قادر به مقاومت در برابر آن­ها نباشند، یک نیاز مهم می­باشد (الکشان و لوی^[۱۰۱]، ۲۰۰۷).
در همین راستا پلی­ساکارید جدیدی از مایع سلولی استرپتومایسس ویرجینیا استخراج گردیده و اثر ضد­میکروبی آن بر میکروارگانیسم­هایی چون استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سوبتلیس، لیستریا مونوسیتوژنز، اشرشیا­کلی، زیگوساکارومایسس­­بایلی و کاندیدا­یوتیلیس مورد بررسی قرار گرفت. در آزمون آنتی­بیوگرام، قطر منطقه بازداری برای باسیلوس سوبتلیس، استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژنز و اشرشیا­کلی به ترتیب ۵/۳۸، ۴/۳۷، ۸/۳۶ و ۴۰ میلی­متر، و برای مخمر زیگوساکارومایسس­­بایلی ۵/۲۸ میلی­متر گزارش شد. منطقه بازداری در آزمون آنتی­بیوگرام پلی­ساکارید وسیع­تر از نیسین گزارش شده است. در بخشی از این مطالعه استافیلوکوکوس­اورئوس توسط این پلی­ساکارید تحت تیمار قرار­گرفت. عکس­های گرفته شده با میکروسکوپ نوری نشان می­دهد که دیواره سلول آسیب دیده، شکسته شده و سلول­ها چروکیده و چسبیده به یکدیگر هستند که می ­تواند به علت نشت محتویات سلولی باشد. این در حالیست که تیمار این باکتری با نشاسته در غلظت مشابه، تاثیری بر شکل سلول نداشته ­است. همچنین خاصیت ضد­میکروبی پلی­ساکارید در برابر استافیلوکوکوس­اورئوس، بعد از تیمار حرارتی (Cº ۱۰۰- ۶۰) به­مدت ۱۰ دقیقه، بدون تغییر باقی ماند. این در حالیست که فعالیت ضد­میکروبی نیسین در همین شرایط به ۵۰ % کاهش یافت که نشان از ثبات حرارتی بالای پلی­ساکارید دارد (هی و همکاران، ۲۰۱۰).
۲-۸-۲ مروری بر پژوهش­های انجام شده برجنس ویبورنوم
جنس ویبورنوم با توجه به مورفولوژی (ریخت شناسی) و ریشه ­های جغرافیایی آن در یازده دسته طبقه ­بندی می­ شود.
گونه­ های ویبورنوم به بیش از ۲۳۰ گونه تقسیم می­شوند و اغلب به عنوان گیاه زینتی و یا برای استفاده از میوه آن­ها پرورش داده می­شوند. اکثر گونه­ های ویبورنوم بومی هستند به عنوان مثال Viburnum opulus واریته opulus به­ طور گسترده­ای در غرب، مرکز، شرق و شمال شرق اروپا و گونه V. opulus واریته sargentii بومی شرق دور از جمله کره، شمال چین و ژاپن می­باشد (سیسونین^[۱۰۲] و همکاران، ۲۰۱۰).
گونه ای از جنس ویبورنوم با نام علمی Viburnum opulus L. در اروپا و آمریکا با نام Cranberrybush شناخته می­ شود. میوه­ ها و پوست این درخت به­ طور گسترده­ای در داروشناسی استفاده می­ شود. مردم اروپا، آسیا و بومیان آمریکا از این گیاه برای رفع اسپاسم استفاده می­ کنند. همچنین برای تسکین درد، کاهش تب، درمان سرما­خوردگی، سرفه، عفونت رحم، فشار­خون بالا و ناباروری مورد استفاده قرار می­گیرد خواص ضد­میکروبی عصاره میوه ویبورنوم اپیلوس و روغن دانه آن در برخی تحقیقات به اثبات رسیده است (ییلماز^[۱۰۳] و همکاران، ۲۰۰۸).
گزارش شده میوه­ بعضی از گونه­ های ویبورنوم حاوی میزان زیادی پلی­فنول (سیسونین و همکاران، ۲۰۱۰)، آنتوسیانین­ها (جوردهم^[۱۰۴] و همکاران، ۲۰۰۷) و اسید­های آلی چون آسکوربیک (سیسونین و همکاران، ۲۰۱۰) و L- مالیک اسید (کیم و هیزول^[۱۰۵]، ۲۰۰۷) می­باشند. مطالعات انجام شده بر روی میوه و عصاره برخی گونه­ های ویبورنوم در شرایط آزمایشگاهی، تأثیرات آنتی­اکسیدانی آن­ها را تأیید کرده است (ساگدک^[۱۰۶] و همکاران، ۲۰۰۶).
مطالعات انجام شده بر مواد زیست فعال موجود در میوه Viburnum opulus L.، بر خواص ضد­میکروبی مؤثر آن­ها در برابر پاتوژن­های باکتریایی انسان دلالت می­ کنند، این در حالی است که مخمر­ها نسبت به این مواد حساسیت بسیار کمی نشان داده­اند (سیسونین و همکاران، ۲۰۱۰). علاوه بر این، روغن دانه آن منبعی غنی از لینولئیک و اولئیک اسید است به طوریکه بیش از ۹۰ درصد اسید­های چرب آن را تشکیل می­ دهند (یانگ^[۱۰۷] و همکاران، ۲۰۱۱). میوه ویبورنوم اپولوس دارای مزه خاصی است که از نظر برخی مصرف­ کنندگان نامطلوب است. ترکیبات فرار و معطره این گیاه توسط SPME–GC–MS مورد آنالیز قرار گرفته و حضور دی و تری متیل-بوتانوئیک اسید، لینالول و اتیل­دکانوئات به عنوان عوامل ایجاد کننده بوی آن مورد تأیید قرار گرفتند (کراجالت^[۱۰۸] و همکاران، ۲۰۱۲).
نتایج مقایسه­ ای که میان قدرت آنتی­اکسیدانی عصاره حاصل از میوه­ گونه­ های V. opulus واریته­های sargenti، Americanum، Shukshinskaya، Krasnaya Grozd، Kiyevskaya Sadovaya و P3 صورت گرفت حاکی از آن بود که واریته sargenti بالاترین پتانسیل آنتی­اکسیدانی را داراست (کراجالت و همکاران، ۲۰۱۳).
عصاره خام استخراج شده از میوه­های گیاه Viburnum dilatatum Thunb که در ژاپنی gamazumi نامیده می­ شود و در زبان انگلیسی با نام درخت گلوله برفی شناخته می­ شود، می­توانند از آسیب­های اکسیداتیو در موش صحرایی پیشگیری کنند. این عصاره در هر گرم حاوی ۵۳ میلی­گرم ترکیبات پلی­فنولی می­باشد. این ترکیبات پلی­فنولی با بهره گرفتن از NMR، کروماتوگرافی مایع و طیف­سنجی جرمی شناسایی شدند که از مهمترین آن­ها می­توان به cyanidin 3-sambubioside(Cy-3- sam) و cyanidin 3-glucoside (Cy-3-glc) اشاره نمود (کیم^[۱۰۹] و همکاران، ۲۰۰۵). همچنین اثر آن بر آنزیم­ های آنتی­اکسیدانی در پلاسما، کبد و معده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­ دهند مصرف این عصاره می ­تواند باعث کاهش نیاز به مصرف آنزیم­ های آنتی­اکسیدانی چون سوپراکسید ­دسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز گردد (آی­وای^[۱۱۰] و همکاران، ۲۰۰۳).
فصل سوم
مواد و روش ها
فصل سوم
مواد و روش ها
در این فصل به مواد مورد نیاز و روش­های آزمون پرداخته خواهد شد. در ابتدا گیاه مورد آزمون را آماده نموده و در شرایط تعریف شده (سه متغییر زمان، دما، نسبت آب به ماده خام) استخراج پلی­ساکارید صورت گرفت. پس از اندازه ­گیری راندمان و تعیین شرایط بهینه استخراج پلی­ساکارید، آزمون­های میکروبی و شیمیایی و تعیین خصوصیات ساختاری پلی­ساکارید، به نحوی که در ادامه تشریح خواهد شد، به انجام رسید.
۳-۱ زمان و محل اجرای آزمایش
این آزمایشات در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳ در آزمایشگاه شیمی و میکروبیولوژی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین و دانشگاه تبریز انجام داده شد.
۳-۲ روش آماری اجرای آزمایش
۳-۲-۱ اعتبار سنجی مدل^[۱۱۱]
به منظور بهینه­سازی شرایط استخراج پلی­ساکارید برگ گیاه هفت­کول با سه متغییر دما، زمان و نسبت آب به ماده خام از نرم افزار دیزاین­اکسپرت^[۱۱۲] و روش سطح پاسخ (RSM^[113]) استفاده شد. پس از پیش ­بینی نقاط بهینه استخراج پلی­ساکارید توسط نرم­افزار و ارائه رابطه ریاضی با شرایط معنی­دار، این متغیرها با سطوح تئوری پیشنهادی، در آزمایشگاه، به صورت عملی بررسی شدند و درجه تطابق بین راندمان تئوری و عملی مورد مطالعه قرار گرفته و به تأیید رسید.
در این پژوهش برای برآورد تأثیر متغیر­های مستقل (X₁ : دما بر حسب درجه سانتی ­گراد؛ X₂ : زمان بر حسب دقیقه؛ X₃ : نسبت آب به ماده خشک بر حسب میلی­لیتر بر گرم ) بر متغییر وابسته (راندمان استخراج پلی­ساکارید) از روش سطح پاسخ استفاده شده و طرح Box-Behnken برای طراحی داده ­های آزمایشی به کار برده شد.
معنی دار بودن هر یک از جملات در معادله رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت و عبارات معنی­دار در مدل، توسط آنالیز واریانس (ANOVA) برای هر پاسخ مشخص شد. کفایت مدل بررسی شد و در نهایت برای مشخص کردن کارایی این روش، نقطه بهینه به دست آمده، در شرایط آزمایشگاهی انجام شده و با نتیجه پیش ­بینی شده توسط مدل، مورد مقایسه قرار گرفت.
۳-۲-۲ آنالیز آماری
تجزیه و تحلیل داده ­های مرحله دوم (بررسی اثر سطوح متفاوت غلظت پلی­ساکارید برگ گیاه هفت­کول در آزمون­های ضد­میکروبی و ضد­اکسایشی) در قالب طرح کاملا تصادفی و با بهره گرفتن از نرم­افزار آماری SPSS نسخه ۲۰ در سه تکرار انجام شد. مقایسه میانگین داده ­ها و بررسی معنی­دار بودن اختلاف بین آن­ها، توسط آزمون دانکن در سطح اطمینان ۹۵% انجام گرفت.
۳-۳ مواد، دستگاه­ها و ظروف مورد نیاز
برای انجام آزمون­های شیمیایی، میکروبی، تعیین ساختار و بررسی خواص حرارتی پلی­ساکارید حاصل، مواد و دستگاه­های زیر مورد استفاده قرار گرفت.
۳-۳-۱ مواد
برگ گیاه هفت­کول جمع آوری شده از آذربایجان، الکل اتانول ۹۶ % (خریداری شده از شرکت نصر)، کاغذ صافی (واتمن) ۴۰، DPPH ( خریداری شده از شرکت سیگما)، متانول، BHT، فنانترولین، اسکوربیک اسید، بافر فسفات، فروس­سولفات و پراکسید­هیدروژن (خریداری شده از شرکت مرک) ، محیط کشت­های مولرهینتون آگار ، BHI ، YGC، سابورات دکستروز براث ، سابورات دکستروز آگار ( خریداری شده از شرکت مرک) ، محلول ۵/۰ مک­فارلند، دیسک استریل، ، سرم فیزیولوژی، سوش­های باکتریایی اشرشیا­کلی، سالمونلا تایفی ، انتروکوکوس فکالیس، مخمر کاندیدا آلبیکانس و کپک آسپرژیلوس فومیگاتوس.
۳-۳-۲ دستگاه­ها
آسیاب برقی (Moulinex)، ترازوی دیجیتال (مدل A&D ساخت ژاپن)، بن­ماری (مدل WNB10 ساخت آلمان (Memmert company))، سانتریفیوژ (GMBH مدل (Z206A) ساخت آلمان (Hermle labortechnik GMBA))، آون (مدل Heraeus ساخت کشور آلمان و Elektro Helios مدل (۱۲-۲۸۵) ساخت کشور سوئد)، سمپلر، اسپکتروفتومتر (wpa مدل (Biowaveii) ساخت انگلستان (Cambridge CB4 of J England))، کروماتوگرافی گازی (Shimadzu GC-14C ساخت ژاپن مجهز به ستونRtx 1701 ((30 m × ۰.۳۲ mm × ۰.۲ μm)، طیف سنج تبدیل فوریه (مدل Nicolet 6700 ،Thermo Company ساخت آمریکا، اتوکلاو (ابزار پزشکی کاووش ساخت ایران)، اینکوباتور (پارس آزما مدل L55 ساخت ایران جهت تأمین دمای ۳۷ درجه سانتی ­گراد و اینکوباتور(Kendvo مدل (T6) ساخت کشور آلمان جهت تأمین دمای ۲۸ درجه سانتی ­گراد))، ورتکس (مدل VELP ساخت ایتالیا).
۳-۳-۳ ظروف
بشر، قیف، استوانه مدرج، فالکون ۵۰ میلی­لیتری، پلیت، لوله آزمایش، پنس، سواب، پیپت، چراغ الکلی، سر سمپلر
۳-۴ استخراج پلی­ساکارید
برگ گیاه هفت­کول در تابستان ۱۳۹۳ از ارتفاعات ارسباران در آذربایجان جمع آوری و در آون ۱۱۰ درجه سانتی ­گراد خشک گردیده و به وسیله آسیاب برقی به صورت پودر در­آمد و الک گردید. استخراج پلی­ساکارید بر اساس روش ژائو^[۱۱۴] و همکاران (۲۰۱۳) با اعمال پاره­ای تغییرات انجام شد. به این صورت که پودر حاصل، تحت دمای استخراج ۵۰، ۷۰ و ۹۰ درجه سانتی ­گراد، نسبت آب به ماده اولیه۲۰، ۳۵ و ۵۰ میلی­لیتر بر گرم و زمان استخراج ۲۰، ۴۵ و۷۰ دقیقه قرار گرفت. سوسپانسیون حاصل بوسیله کاغذ صافی واتمن ۴۰ فیلتر شده و در استوانه مدرج جمع آوری شد. سپس ۳ حجم الکل اتانول ۹۶ % ، به آن افزوده و به مدت یک شب در دمای ۴ درجه سانتی ­گراد نگهداری شد. لخته حاصل بوسیله سانتریفیوژ در ۷۰۰۰ دور در دقیقه به مدت زمان ۱۰ دقیقه جداسازی شد. لخته ته نشین شده پس از انتقال به آون ۵۰ درجه سانتی ­گراد و خشک شدن، با ترازوی با دقت ۰۰۰۱/۰ توزین گریده و جمع آوری شد.
۳-۴-۱ تعیین درصد راندمان بهینه استخراج پلی­ساکارید گیاه هفت­کول

۱‌-‌۳‌. سؤالات تحقیق
موضوع تحقیق، علاوه بر سؤال اصلی، سؤالاتی را در ذهن ایجاد می‌کند از جمله اینکه:
آیا درد فراق و حزن شاعران این دوره را می‌توان در اوزان عروضی اشعارشان احساس کرد؟
کدام اوزان عروضی بیشترین بسامد را در این دوره دارند؟
آیا می‌توان تناسبی میان وزن و محتوا در اشعار این شاعران یافت؟
چگونه اختیارات شاعری را به کاربرده اند؟
اشعار آنها از منظر عروضی به اشعار کدام شاعران برجسته شباهت دارد؟
۱‌-‌۴‌. اهداف تحقیق
این تحقیق سعی در شناسایی اوزان عروضی رایج در مکتب وقوع و درک روحیات شاعران این دوره از روی اوزان عروضی اشعار آن‌ها دارد؛ و به بررسی میزان مطابقت وزن‌ها با محتوا و کاربرد اختیارات شاعری در اشعار می‌پردازد.
۱‌-‌۵‌. اهمیت و ضرورت تحقیق
از میان حوزه‌های مختلف پژوهش در ادبیات فارسی، متأسفانه دانشجویان کمتری به عروض پرداخته‌اند و در بیشتر پایان‌نامه‌ها، موضوع عروض با قافیه ادغام شده و قافیه بیشترین صفحات را به خود اختصاص داده است در حالیکه این تحقیق تنها به شاخه‌ی عروض و اطلاعات متفاوت و چشم اندازهای جذابی که پشت اوزان عروضی نهفته است می‌پردازد!. از سویی دیگر، مکتب وقوع نیز شاید به دلیل بینابین بودن و یا شاید هم به دلیل اینکه عده‌ای آن را جزء سبک هندی می‌دانند، به عنوان یک موضوع، چندان توجه پژوهشگران را جلب نکرده است!
در این پژوهش سعی شده است علاوه بر معرفی آماری اوزان عروضی، ارتباط میان وزن و محتوا بررسی شده و یک نمای کلی از پربسامدترین وزن‌ها، جویباری یا خیزابی بودن اغلب اوزان و میزان کاربرد آن‌ها ارائه شود تا در انتها مقایسه‌ی نتایج به دست آمده از اوزان عروضی اشعار با ویژگی‌های مکتب وقوع، نشان دهد که در آن دوره وزن‌ها تا چه اندازه با عاطفه‌ی شاعران تناسب داشته‌اند.
۱-۶٫ پیشینه تحقیق
تا کنون درباره‌ی اوزان عروضی مکتب وقوع بحثی نشده اما پژوهش‌های فراوانی در حوزه‌ی عروض، توسط بزرگان این علم، صورت گرفته است. «المعجم فی معاییر اشعارالعجم» تألیف «شمس‌الدین محمدبن قیس رازی» و «معیارالاشعار» اثر «خواجه نصیرالدین طوسی» از قدیمی‌ترین کتبی هستند که همواره به عنوان نخستین مرجع برای پژوهشگران این حوزه معرفی می‌شوند. همچنین کتاب «وزن شعر فارسی» تألیف «دکتر پرویز ناتل خانلری» یکی از مهمترین و ارزشمندترین کتب عروضی است. اما محققی که نام او بیش از همه زینت افزای پژوهش نگارنده‌ی این رساله بوده «دکتر تقی وحیدیان کامیار» است. او در کتاب «وزن و قافیه شعر فارسی» یک بحث جذاب و هدفمند پیرامون اوزان عروضی و مفاهیم وزن‌ها ارائه داده است. «دکتر شفیعی کدکنی» نیز، بحث ارتباط اوزان عروضی با افکار و عواطف شاعر را در کتاب «موسیقی شعر» آورده است و یک مقاله هم با عنوان «نگاهی دیگر به موسیقی شعر و پیوند آن با موضوع، تخیل و احساسات شاعرانه» به قلم «پرند فیاض منش» به این رویکرد پرداخته است. در مقاله‌ی مذکور نویسنده معتقد است که در چهره‌ی اشعار، انعکاس افکار و اندیشه ها دیده می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این رساله علاوه بر عروض، با مکتب وقوع رو به رو هستیم. در این باره تنها کتاب جامعی که وجود دارد کتاب «مکتب وقوع در شعر فارسی» تألیف «احمد گلچین معانی» است. او در این کتاب که همانند یک فرهنگنامه است، همراه با معرفی شاعران وقوعی نمونه‌ای از اشعارشان را آورده و راه را برای محققانی که قصد تحقیق و تحلیل دارند هموار نموده است اما متأسفانه هنوز تنها کتابی که در این زمینه وجود دارد همین یک کتاب و تعداد مقالات مرتبط با وقوع بسیار اندک است به گونه‌ای که اغلب مقالات در ۵ یا ۶ صفحه تنظیم شده‌اند. در این میان، «نگاهی ناقدانه به پیشاهنگان مکتب وقوع در شعر فارسی» و «بابا فغانی و مکتب وقوع» مقاله‌های کوتاهی هستند که در آن‌ها نگارندگان، با ارائه دلایلی بابافغانی را به عنوان سردمدار مکتب وقوع معرفی کرده‌اند.
بحث دیگری که مطرح است تحقیق درباره‌ی اوزان عروضی یک شاعر است. در این باره تا کنون پژوهش‌های فراوانی صورت گرفته و اشعار اغلب بزرگان ادبیات فارسی از منظر عروضی بررسی شده است اما غیر از یک رساله در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با موضوع «اوزان عروضی، حدود، اصناف قافیه و صور خیال در دیوان محتشم کاشانی»، پژوهشی به اوزان ۴ شاعر مورد بررسی در رساله‌ی حاضر نپرداخته است. در پژوهشی که نام برده شد، نگارنده به معرفی آماری اوزان عروضی محتشم در کنار قافیه و صور خیال پرداخته اما بیشتر بر مبحث صور خیال متمرکز شده و وزن را از بعد مفهومی و وقوعی بررسی نکرده است.
۱‌-۷‌. فرضیات تحقیق
فرضیات تحقیق به شرح ذیل می‌باشد:
شاعران مکتب وقوع اغلب اوزان سنگین را به کار می‌بردند.
اوزان پرکاربرد شعر فارسی بیشترین بسامد را در دیوان اشعار شاعران مکتب وقوع دارند.
وزن های این دوره کمال تناسب را با معانی و مفاهیم اشعار دارند.
از اختیارات شاعری آنگونه که موجب خشونت وزن شود پرهیز کرده‌اند.
اشعار آن‌ها از منظر عروضی شباهت زیادی با اشعار شاعران سبک عراقی دارد.
۱‌-۸٫ روش تحقیق
در این رساله، نگارنده ابتدا توضیحات و تعریفات لازم را درباره‌ی عروض و مکتب وقوع ارائه داده و سپس به بررسی وزن‌ها در دیوان ‌های شاعران منتخب پرداخته است. برای بررسی وزن‌ها، بیت اول هر شعر تقطیع شده و از منظر عروضی و مفهومی بررسی شده است.
۱‌-‌۸‌-‌۱‌. نوع روش تحقیق
این تحقیق یک تحقیق کتابخانه‌ای است. علاوه بر تعیین بحر و وزن هر شعر، مفهوم آن وزن و ارتباط با موضوع شعر حائز اهمیت است که نگارنده با توجه به کتاب وزن و قافیه شعر فارسی تألیف دکتر وحیدیان کامیار و مقالاتی که در آن‌ها نویسندگان، ارتباط وزن و محتوای اشعار یک شاعر را بررسی کرده‌اند و نیز با تجزیه و تحلیل خود از روی ساختار وزن، به این مهم پرداخته و سرانجام با قرار دادن اطلاعات در جداول و نمودارهای مستطیلی و دایره‌ای و تحلیل داده‌ها به نتایج جالب توجهی رسیده است.
۱‌-‌۸‌-‌۲‌. روش و ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق
از منابع کتابخانه‌ای و بانک‌های اطلاعاتی و شبکه‌های کامپیوتری جهت گردآوری فیش‌های اطلاعاتی پیرامون مکتب وقوع و عروض و مفاهیم اوزان عروضی استفاده شده است اما برای تقطیع اشعار آنچه لازم بود تنها دیوان شاعرانی بود که موضوع پژوهش قرار گرفته‌اند.
۱‌-‌۸‌-‌۳‌. جامعه و نمونه‌ی آماری
در مکتب وقوع شاعران فراوانی هنرنمائی کرده‌اند؛ بابا فغانی شیرازی، محتشم کاشانی، وحشی بافقی، لسانی شیرازی، اهلی شیرازی، اشرف جهان قزوینی، هلالی جغتایی و لحاف‌دوز همدانی از معروف‌ترین سخنوران این مکتب هستند. گلچین معانی نام اغلب شاعران وقوعی را در کتاب مکتب وقوع در شعر فارسی، آورده است که از میان آن‌ها، رساله‌ی حاضر به اوزان عروضی چهار شاعر بزرگ مکتب وقوع پرداخته و غزلیات هر چهار تن را بررسی کرده‌است. در مجموع ۲۷۳۳ شعر توسط نگارنده وزن‌یابی شده‌اند؛ که ۶۹۵ شعر به بابا فغانی شیرازی، ۴۷۷ شعر به هلالی جغتائی، ۹۹۵ شعر به محتشم کاشانی و ۵۶۶ شعر به وحشی بافقی تعلق دارند اما نمونه‌ی آماری بررسی شده غزلیات دیوان این شاعران است (نمودار ۱-۱).
نمودار ۱-۱٫ نمونه‌ی آماری تحقیق
۱‌-‌۹‌. قلمرو تحقیق
این رساله تحلیل اوزان عروضی مکتب وقوع با تکیه بر اشعار چهار تن از شاعرانی است که در قرن دهم هجری، مصادف با رواج این مکتب، می‌زیسته‌اند. در این تحقیق، نگارنده اوزان عروضی کل دیوان شاعران منتخب را وزن‌یابی و مقایسه کرده ولیکن در تحلیل تنها به غزلیات پرداخته است.
۱‌-۱۰٫ نو‌آوری تحقیق
از آنجائیکه تحلیل اوزان عروضی یکی از گام‌های اصلی شناخت موسیقی شعر است، این پژوهش می‌تواند با بررسی اوزان عروضی شاعران مکتب وقوع پنجره‌ی جدیدی از ویژگی‌های شعری این دوره را بر روی ادب‌ دوستان فارسی بگشاید.
۱‌-‌۱۱‌. محدودیت‌های تحقیق
در روند انجام پژوهش، ناچار به استفاده از کتابخانه‌های سایر دانشگاه‌ها شده و از معاونت پژوهشی دانشگاه خود نامه‌ای معتبر دریافت کردم اما متأسفانه دانشگاه‌ها به دانشجوی مهمان اجازه‌ی استفاده از کتابخانه را حتی برای دقایقی کوتاه نمی‌دهند و از آنجا که کتابخانه‌های شهری مجهز به کتاب‌ها و مجلات به روز نیستند عدم ارائه‌ خدمات کتابخانه‌ای توسط سایر دانشگاه‌ها به دانشجوی مهمان محدودیتی جدی در امر پژوهش است. از سویی دیگر اغلب کتابفروشی‌های شهرستان‌ها نیز تنها دارای کتاب‌های پر فروش هستند بنابراین پژوهشگر ناچار به سفارش اینترنتی کتبی است که حتی نمی‌تواند نیم نگاهی به متن آن‌ها قبل از خرید بیندازد. کمیاب بودن دیوان اشعار شاعرانی مانند بابا فغانی و هلالی جغتائی که از تاریخ آخرین چاپ این کتاب‌ها سال‌های زیادی گذشته‌است و در فضای مجازی هم نامی از این کتب جهت سفارش خرید وجود ندارد محدودیتی دیگر است.
۱-۱۲٫ تعریف واژه‌های کلیدی:
عروض: علمی است که با آن شعر را می‌سنجند و وزن آن را تعیین می‌کنند. قواعد این علم نخستین بار توسط خلیل بن احمد فراهیدی تدوین شد. او با سررشته‌ای که از علم موسیقی داشت بر روی بحور عروضی نام‌هایی نهاد که متناسب با آهنگ و ساختار آن‌ها بود.
تحلیل اوزان: وزن یک نوع هماهنگی در هجاها است که باعث ایجاد لذت در خواننده می‌شود و از ویژگی‌هایی است که نظم را از نثر متمایز می‌کند. به دست آوردن اوزان عروضی دیوان یک شاعر و مقایسه‌ی آن‌ها با اوزان اشعار سایر شاعران هم دوره‌ی او و بررسی بسامد بحور و اوزان و توجه به ابعاد روانشناسی و سبک‌شناسی وزن‌ها، می‌توانند ما را در تحلیل اوزان عروضی یاری دهند.
مکتب وقوع: یک سبک بینابین است که در قرن دهم هجری بر مبنای حقیقت گوئی در ادبیات فارسی پدید آمد. این سبک حدفاصل سبک عراقی و سبک هندی بود. از خصوصیات مکتب وقوع می‌توان به سادگی و خالی بودن اشعار از صنایع بدیعی اشاره کرد.
بابا فغانی: فغانی ملقب به “بابا”، “آدم‌المتأخرین”، “آتشین‌دم” و “حافظ کوچک”، در نیمه‌ی دوم قرن نهم در شیراز متولد و در سال ۹۲۵ ه.ق در مشهد درگذشت. او از آخرین شاعران سبک عراقی بود که خود شیوه‌ای جدید بنا نهاد و با این شیوه پیشگام سبک هندی شد. عده‌ای او را واضع مکتب وقوع می‌دانند چرا که اغلب شاعران وقوعی مقلد او بوده‌اند.
هلالی جغتائی: در اواسط قرن نهم هجری در استرآباد متولد و در سال ۹۳۶ ه.ق در هرات کشته شد. نام او بدرالدین و لقب او “هلالی” بود. برجسته‌ترین اثر این شاعر وقوعی که پیرو بابا فغانی بوده، مثنوی شاه و درویش است.
محتشم کاشانی: کمال الدین علی محتشم کاشانی ملقب به “شمس‌الشعرای کاشانی” و “حسان‌العجم”، در حدود سال ۹۰۵ ه.ق در کاشان دیده به جهان گشود و در سال ۹۹۶ ه.ق در همان شهر چشم از جهان فرو بست. او از پیروان مکتب وقوع و یکی از بزرگترین شاعران مرثیه سرای شیعه بود.