اولین بانک دولتی ایران
«بانک شاهنشاهی ایران» در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی (برابر با ۱۸۸۹ میلادی) توسط بارون جولیوس دو رویتر موسس خبرگزاری رویتر تاسیس شد. وی اجازه انحصاری تاسیس بانک شاهنشاهی را به مدت شصت سال از ناصرالدین شاه گرفت. مهمتر از همه حق انحصاری نشر اسکناس نیز به رویتر اعطا گردید. این بانک معاف از مالیات بود و تنها سالیانه شش درصد از سود خالص بانک (حداقل سیزده هزار تومان) به دولت ایران تعلق می‌گرفت. بانک شاهنشاهی برای افتتاح شعبه مرکزی خود در تهران عمارت شرق میدان توپخانه را که بانک جدید شرق درآن مستقر بود خریداری کرد. این عمارت عظیم بعدها به بانک بازرگانی فروخته شد که هم اکنون شعبه میدان امام خمینی (ره) بانک مسکن می‌باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عبداله مستوفی در کتاب زندگانی من در این خصوص نوشته‌است، یکی از بلند پروازیهای قهرمانانه میرزا ساختن عمارت وسیع و بسیار مجلل در شرق میدان توپخانه بود. وی مبلغی به ناصرالدین شاه پیشکش داد و اجازه تحصیل کرد که سردر ایوان خانه را به سمت میدان مزبور باز کند. سر در و ایوان خانه خود را با گچ بری‌ها و تجمل زیادی رو به این میدان در سال ۱۲۵۳ شمسی ساخت و به شکوه میدان توپخانه افزود اما بدلیل دست بردن در بودجه لشکر آذربایجان و گمرک ملزم به پرداخت ۱۵ هزار تومان به خزانه شد. ولی از آنجایی که پول نداشت، خانه را در سال ۱۲۵۴ شمسی به ازای یک الماس ۸ هزار تومانی و ۷ هزار تومان پول نقد به علی خان امین الدوله فروخت و البته الماس و پول نقد در نهایت به شاه رسید. گویا قهرمان میرزا بعدها در تلاش بود پول بدهد و آن خانه را پس بگیرد. اما هیچگاه موفق نشد و در نهایت این عمارت از سوی علی خان امین الدوله به بانک شاهی فروخته شد. این ساختمان برای بانک از چند دیدگاه مطلوب بود: از یک سو به کاخ و از سویی دیگر به پادگان و مقر نظامیان نزدیک بود که می‌توانست بانک را در برابر هر خطری محافظت کند.
همچنین به قطب‌های بازرگانی (بازار) و مراکز کسب و کار مردم نیز نزدیک بود و از همه مهمتر، ساختمان بانک چنان که خود انگلیسی‌ها نوشته‌اند از نظر گچ کاری، آئینه کاری‌ها، نما و بخصوص استحکام، ساختمانی عالی به حساب می‌آمد.
سرمایه بانک شاهی بر اساس امتیاز نامه، چهار میلیون لیره انگلیسی منقسم به سهام با نام و بی نام تعیین گردید که تنها با انتشار سهام با نام اجازه فعالیت یافت. این بانک در صورت نشر یک میلیون لیره سهم می‌توانست آغاز بکار نماید.
در مردادماه ۱۲۶۸ (اوت ۱۸۹۹) بانک مشمول مقررات هیات بانکداری سلطنتی انگلیسی گردید و در زمره بان‌های مجانی به نشر اسکناس (طبق مقررات انگلستان) قرار گرفت. دو ماه بعد، سهام آن در بورس لندن عرضه شد و ظرف چند ساعت، پانزده برابر سرمایه مورد نیاز تعهد گردید و محافل مالی لندن، در حقیقت توجه و علاقمندی خود را نسبت به نتایج حاصله از امتیازات رویتر اعلام کردند.
بدین ترتیب، اولین بانک دولتی ایران با تابعیت خارجی، سرمایه‌های خصوصی خارجی و با مدیران خارجی درخارج از کشور تشکیل شد. به عبارت دیگر موسسه‌ای واحد اما با هدف ها و منظورهای متضاد (حفظ منافع مادی و ملی صاحبان سهام و همچنین تامین منافع عمومی ملت ایران) بوجود آمد. در این هنگام، یکی از شخصیت‌های مجرب بانکی انگلستان با نام «رابینو» به تهران آمد و بانک فعالیت خود را با واگذاری امتیاز استخراج معادن به یک کمپانی انگلیسی در ازای مبلغ یکصد و پنجاه هزار لیره و خرید تاسیسات بانک جدید شرق به بهای بیست هزار لیره آغاز کرد.
در سال ۱۲۶۹ شمسی یعنی فقط یک سال پس از تاسیس بانک شاهنشاهی «ژاک بولیاکف» امتیاز تاسیس بانک استقراضی ایران را از ناصرالدین شاه گرفت. امتیاز این بانک که با نام انجمن استقراضی ایران دایر شد به مدت هفتاد و پنج سال و معاف از هر گونه مالیات اعطا گردید. بانک عملاً در خدمت سیاست دولت روسیه بود و تنها ده درصد از سود سالیانه خود را به دولت ایران پرداخت می‌کرد. سومین دولت بزرگی که در آن زمان در ایران اقدام به ایجاد بانک نمود دولت عثمانی بود. این کشور در سال ۱۳۰۱ شمسی بانک عثمانی را دایر کرد و چند شعبه نیز در شهرهای غربی کشور تاسیس نمود.
بانک شاهنشاهی به صورت بانک دولتی ایران با تابعیت خارجی و سرمایه‌های خصوصی خارجی به وجود آمد که علاوه بر اجازه نشر اسکناس، که امروزه می‌توان آن را از حقوق حاکمه ملتها محسوب داشت، سایر اموری که ضمن امتیاز نامه‌ای به عهده آن واگذار شد، این موسسه را تقریباٌ به صورت یک اداره دولتی درآورد.
بنابراین، پس از تشکیل بانک، وجوه متعلق به خزانه در حسابهای مخصوصی تمرکز یافت و انتقال وجوه دولتی به ولایات، که سابقاً توسط صرافان ایرانی صورت می‌گرفت، به بانک محول گردید. عواید ادارات و مال الاجاره گمرکات و درآمدهای مالیاتی نیز از همین طریق به مرکز فرستاده می‌شد.
پرداخت وجوه ارتش و قشون نظامی نیز تا سال ۱۳۰۴ توسط این بانک صورت می‌گرفت. در این سال اولین بانک ایرانی بنام بانک پهلوی قشون گشایش یافت. سرمایه اولیه بانک ۳۸۸٫۳۹۵ تومان بود و فعالیت آن بر محور احتیاجات پولی ارتش بود و از وجوه صندوق بازنشستگان و درجه داران استفاده می‌کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی بانکهای دولتی، خصوصی و مشترک (ایرانی و خارجی) موجود در کشور همگی ملی شدند. بر اساس مصوبه شورای انقلاب در خرداد ۱۳۵۸، بانکهای ایران همگی ملّی اعلام شدند و به منظور حفظ سرمایه‌ها، برخی از بانکها در همدیگر ادغام شدند.

تاریخچه بانک مسکن
بانک مسکن، در ۲۵ دی‌ماه سال ۱۳۱۷ با تاسیس “بانک رهنی ایران” به‌عنوان بانکی تخصصی در امر مسکن و ساختمان، با سرمایه اولیه دویست میلیون ریال به مشارکت وزارت دارایی و بانک ملی ایران فعالیت خود را آغاز کرد.
موضوع فعالیت بانک مسکن، موضوعات بانکی مرتبط با امر مسکن را تشکیل می‌داد. پرداخت تسهیلات در برابر رهن اموال غیرمنقول با هدف خرید، احداث و تکمیل، تعمیر و اعطای اعتبار به شرکت‌های ساختمانی بخش عمده فعالیت‌ها را در بر می‌گرفت.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، بانک مسکن در سال ۱۳۵۸ براساس لایحه قانونی اداره امور بانک‌ها مصوب ۱۷/۳/۱۳۵۸ شورای انقلاب اسلامی، از ادغام بانک‌های رهنی ایران، ساختمان، شرکت سرمایه‌گذاری‌های ساختمانی بانک‌های ایران و سایر شرکت‌های پس‌انداز و وام مسکن کوروش، اکباتان، پاسارگاد، در تهران و در شهرستان‌ها شرکت‌های پس‌انداز و وام مسکن مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، اهواز، گیلان، همدان، کرمانشاه، مازندران، گرگان، سمنان و آبادان تشکیل گردید.
ترکیب جدید که تحت عنوان بانک مسکن فعالیت‌های بانکی خود را در بخش ساختمان شروع نمود، طیف غالب آن را از هر حیث بانک رهنی ایران تشکیل می‌داد، و در واقع بانک مسکن تداوم فعالیت بانک رهنی ایران در قالب جدید است و از سال ۱۳۲۳ به خانه‌سازی مبادرت ورزیده است.
سرمایه
طبق اساسنامه بانک، سرمایه بانک مسکن ۵٬۸۴۸٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال است که از مجموع سرمایه بانک‌های رهنی ایران، بانک ساختمان، شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی بانک‌های ایران و شرکت‌های پس انداز و وام مسکن کورش بزرگ، اکباتان، پاسارگاد و در شهرستان‌ها، شرکت‌های پس انداز مسکن و وام مسکن مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، اهواز، گیلان، کرمانشاه، همدان، مازندران، گرگان، ارومیه، سمنان، آبادان تشکیل و به ۵٬۸۴۸٬۰۰۰٬۰۰۰ سهم ده هزار ریالی تقسیم شده است.
فعالیت‌ها
علاوه بر کلیه خدمات بانکی نوین، پرداخت انواع تسهیلات خرید، ساخت و تعمیر مسکن، امتیاز صندوق پس انداز خاص بانک مسکن (با سپرده گذاری) می‌باشد و مهمترین فعالیت این بانک در بخش مسکن است. سایر فعالیت‌های این بانک در راستای اهداف بانک مرکزی ایران همانند سایر بانک‌ها تعریف شده است.
مدیریت ارشد
مدیرعامل کنونی این بانک محمدهاشم بت‌شکن است، که در ۹ مهر ۱۳۹۲، از سوی وزیر اقتصاد و دارایی ایران، به این سمت منصوب شد و جایگزین قدرت الله شریفی گردید.
ارکان بانک
بانک دارای ارکان ذیل است:
مجمع عمومی بانک‌های مذکور در لایحه قانونی اداره امور بانک‌ها.
شورای عالی بانک‌های مذکور در لایحه قانونی اداره امور بانک‌ها.
هیأت مدیره و مدیرعامل
بازرسان قانونی
وضعیت کنونی
بانک مسکن با شبکه گسترده خود در سطح کشور به عنوان بنگاه اقتصادی معتبر علاوه بر تولید مسکن و پرداخت تسهیلات در بخش مسکن (خرید مسکن، ساخت و تعمیر واحدهای مسکونی) در سایر بخش‌ها نیز تسهیلات و خدمات قابل توجهی شامل تسهیلات مضاربه در بخش خدمات و بازرگانی، اجاره به شرط تملیک جهت خرید و تهیه مطب پزشکان، دفتر کار وکلا و مهندسین، و خرید تجهیزات پزشکی، همچنین با انواع خدمات بانکی نظیر افتتاح حساب جاری، صدور انواع ضمانت نامه‌ها، حوالجات، خدمات چک فاکس، چک مسافرتی، انواع امور ارزی و اعتبار اسنادی و انواع خدمات الکترونیکی فعالیت می کند.
بانکداری الکترونیکی
بانک مسکن انواع خدمات الکترونیکی شامل موارد زیر را ارائه می‌کند:
موبایل بانک
تلفنبانک
مسکن کارت
دستگاه خود دریافت اقساط
دستگاه خود پرداز
دستگاه وب کیوسک
دستگاه pos فروشگاهی
دستگاه صدور آنی کارت هدیه توسط مشتری
کارت هدیه با درج متن دلخواه مشتری بصورت آنی
پایگاه‌های شبانه‌روزی
پرداخت بدون کارت از طریق خودپرداز
سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا)