اصطلاح «اشاعه گزینشی اطلاعات^[۱]»، در واقع در سال ۱۹۸۵ برای نظام های رقومی به کار رفت. روند کار بسیار شبیه نظام دستی است. یعنی ابتدا طبق پرونده پژوهشی^[۲]پژوهشگران، کلیه اطلاعات مرتبط با هریک از موضوع‌های مورد علاقه یا طرح‌های پژوهشی پژوهشگر از پایگاه‌های اطلاعاتی بازیابی و برای وی ارسال می‌شود. در مرحله بعد، پس از اینکه کتابخانه یا پایگاه‌ مرکز اطلاع‌رسانی اطلاعاتی جدیدی دریافت کرد، آنها را طبق پرونده پژوهشگران جستجو می‌کند و جدیدترین اطلاعات مرتبط با طرح‌های پژوهشی یا علاقه آنان را برای هریک به‌طور جداگانه می‌فرستد. معمولاً این کار به‌طور منظم و در فواصل زمانی معیّن انجام می‌شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی بخشی از نظام آموزش عالی کشور محسوب می شوند و نقشی بسیار مهم در گردآوری و انتقال اطلاعات علمی ایفا می کنند. این کتابخانه ها می توانند کانون اصلی تامین منابع اطلاعاتی مورد نیاز محققان و پژوهشگران باشند، مشروط بر آنکه منابع آنها هم روزآمد باشد و هم از لحاظ کمی و کیفی جوابگوی نیازهای روبه رشد جامعه استفاده کننده باشد. برای پذیرفتن چنین نقشی به کارگیری تکنولوژی جدید اطلاعاتی در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی ضروری است.

بیان مسأله
حجم روز افزون اطلاعات و لزوم روزآمد نگه داشتن دانش متخصصان حوزه های مختلف و توجه به صرفه جویی در وقت و هزینه استفاده کنندگان همگی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی را برآن داشته است تا به ارائه اطلاعات روزآمد منطبق با نیاز مراجعه کنندگان پرداخته و به وظیفه اطلاع رسانی خود عمل کنند.
” «اشاعه گزینشی اطلاعات» از جمله روش های نوین خدمات آگاهی رسانی جاری است که به منظور انطباق اطلاعات با خواسته های مراجعان برای استفاده بیشتر و بهتر از منابع کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به وجود آمده است. درواقع «اشاعه گزینشی اطلاعات » سیستم اطلاع رسانی در انتظار وصول در خواست های مکرر باقی نمی ماند بلکه با یکبار اعلام نیاز و علاقه افراد به اطلاعات به صورت خودکار، با رسیدن مدارک جدید عمل انتخاب و ارسال اطلاعات انجام می شود.” (جعفر بیگلو، ۱۳۷۶)
با توجه به عمده ترین موانع در دستیابی به اطلاعات که شامل محدودیت وقت و اشتغال زیاد و عدم آگاهی از منابع می باشد، وظیفه اطلاع رسانی کتابداران ایجاب می کند که به بهترین نحو ممکن این موانع را از میان بردارند و اطلاعات لازم را در اختیار اعضاء هیات علمی که روزآمد بودن اطلاعاتشان به بهبود وضع تحقیق و تدریس می انجامد قرار دهند. با توجه به این امر که کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان دارای انواع منابع در قالب کتاب، بانک های اطلاعاتی پیوسته، نشریات فارسی و لاتین در زمینه پزشکی می باشد می تواند وضعیت مطلوبی در زمینه ارائه خدمات «اشاعه گزینشی اطلاعات» داشته باشد اما تاکنون نسبت به ارائه این خدمات از طریق کتابخانه به اعضاء هیات علمی فعالیتی انجام نگرفته است، اکنون در این پژوهش به امکان سنجی اشاعه گزینشی اطلاعات و اینکه زمینه فراهم آوری آن را می توان مهیا نمود، پرداخته می شود.
۱ -۲-۱- تعریف عملیاتی
اعضاء هیات علمی: مدرسانی با مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر که به عنوان مربی، استادیار، دانشیار و استاد در دانشگاه علوم پزشکی همدان به صورت تمام وقت مشغول به تدریس می باشند.
اشاعه گزینشی اطلاعات: یک نظام بازیابی ماشینی اطلاعات است که در آن با بهره گرفتن از رایانه می توان اطلاعات مورد نیاز هر فرد را با توجه به زمینه موضوعی ، دوره زمانی، زبان و نوع منبع از قبیل اطلاعات کتابشناختی ، چکیده و یا اصل منبع برای او ارسال داشت، که منظور از ارسال در این پایان نامه فرستادن مطالب درخواستی به پست الکترونیکی اعضاء می باشد.
امکان سنجی: به معنی تعیین امکانات موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان جهت اشاعه گزینشی اطلاعات که شامل وجود منابع، امکانات و فناوریهای موجود، بازیابی و ارسال خودکار اطلاعات است، وجود افرادی که تمایل به دریافت خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات داشته باشند.

اهمیت و ضرورت پژوهش
با توجه به حجم بسیار زیاد رکوردها و منابع اطلاعاتی در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان، لازم است تا تدابیر لازم برای جلوگیری از اتلاف وقت استفاده کنندگان جهت یافتن اطلاعات مورد نظرشان اندیشیده شود. درحال حاضر کاربران برای اطلاع از اینکه اطلاعات جدیدی به پایگاه های کتابخانه افزوده شده است یا خیر، بایستی به صورت مرتب به پایگاه مراجعه کنند که این کار وقت گیر و بی نتیجه است، چون تا زمانی که اطلاعات روزآمد نباشد با همان اطلاعات قبلی مواجه می شوند.
با ارائه خدمات «اشاعه گزینشی اطلاعات»، کاربران شبکه وب کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان، پس از ثبت مشخصات و پست الکترونیکی خود به همراه موضوعات مورد علاقه در شبکه وب کتابخانه مرکزی، اطلاعات جدید را از طریق پست الکترونیک خود دریافت می کنند.

اهداف
۱-۴-۱- هدف کلی
امکان سنجی ارائه خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات به اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان از طریق پست الکترونیکی.
۱-۴-۲- اهداف ویژه
تعیین میزان آشنایی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات.
تعیین میزان دسترسی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان به اینترنت.
تعیین میزان آشنایی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با نحوه استفاده از پست الکترونیکی.
تعیین میزان تمایل اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان به دریافت خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات از طریق پست الکترونیک.
تعیین پایگاه های اطلاعاتی موجود در کتابخانه که اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان آنها را متناسب با نیاز اطلاعاتی خود می دانند.
بررسی وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان به منظور پاسخگویی سیستم اشاعه گزینشی اطلاعات به اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان.
پرسش های اساسی پژوهش
۱- میزان آشنایی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات چقدر است؟
میزان دسترسی اعضای هیات علمی دانشگاه به اینترنت چقدر است؟
میزان آشنایی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با پست الکترونیکی چقدر است؟
میزان تمایل اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان به دریافت گزینشی اطلاعات خود از طریق پست الکترونیکی چقدر است؟
از دیدگاه اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، کدامیک از پایگاه های اطلاعاتی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی بیشتر متناسب با نیاز اطلاعاتی آنها می باشد؟
آیا وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان پاسخگوی سیستم اشاعه گزینشی اطلاعات به اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشد؟

متغیرهای اساسی پژوهش
متغیرمستقل: اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان
متغیر وابسته: اشاعه گزینشی اطلاعات
فصل دوم
پیشینه وادبیات تحقیق
۲-۱- اشاعه اطلاعات
۲-۱-۱- مقدمه
توزیع به هنگام اطلاعات مرتبط و با کیفیت در یک سازمان، در جهت برآوردن نیازهای جامعه استفاده کننده آن را اشاعه اطلاعات می گویند. در داخل یک سازمان، گاهی فعالیت های اشاعه ای برای رفع نیازهای گروهی خاص طراحی می شود و برای انجام آن، از روش های بسیار مناسبی نیز بهره گرفته می شود.
در حال حاضر و در قرن بیست و یکم، موفقیت هر سازمان، بیش از پیش، به روش بهره گیری از اطلاعات در آن سازمان وابسته است. اطلاعات درون سازمانی و برون سازمانی، از اجزاء مهم برای دست یابی به مرز رقابت در محیط های صنعتی، علمی و اقتصادی امروزی است. امروزه، اطلاعات عامل تحول است و می توان با بهره گرفتن از فن آوریهای بهتر و ارزانتری که در گذشته هرگز به کار گرفته نشده بود، بر سودمندی اطلاعات افزوده گردد. اطلاعاتی درباره تولیدات، بازاریابی، محیط های قانون گذاری، مشتریان، استانداردها و داده های فنی، موقعیت های سیاسی و اقتصادی، رقبا، مهارت های داخلی شرکت، اداره و متخصصین اداری، آموزش و توسعه، مستند سازی و اطلاعات مدیریت داخلی، همه و همه مثال هایی از انواع اطلاعاتی است که یک سازمان برای موفقیت در حوزه اجرایی و عملیاتی خود به آنها نیازمند است.
به جز موارد استثنایی در حوزه کتابخانه های تخصصی^[۳]، به ندرت می توان کتابخانه ای را یافت که صرفاً برای ذخیره اطلاعات دایر شده باشد. معمولاً هر کتابخانه برای برآوردن نیازهای تحقیقاتی و اطلاعاتی سازمان وابسته خود، دایر می شود و انجام صرف وظیفه ذخیره سازی اطلاعات، به معنای برآورده نشدن نیازهای سازمان است. بنابراین، در چنین مجموعه ای، یکی از مهم ترین اهداف کتابخانه های تخصصی، اشاعه اطلاعات است و اگر از انجام آن سر باز زنند مدت زیادی دوام نخواهند آورد. سازمان ها برای کتابخانه ای که به نظر مفید نمی رسد، هزینه نمی کنند.
بهره گیری از شبکه های گسترده (ارتباط رایانه های مادر) و شبکه های محلی (ارتباط رایانه های شخصی از طریق رایانه خدمت کار^[۴])، ارتباطات ماهواره ای و خطوط تلفنی، جملگی اشاعه اطلاعات را به فرآیندی بی واسطه تبدیل کرده اند، به علاوه، شناخت متخصصین اطلاع رسانی مورد نیاز برای انجام این وظایف نیز با اهمیت است.
۲-۱-۲- کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان