معیشت شایسته؛ سطح دستمزد^[۸۷]، شیوه های تجارت منصفانه^[۸۸] و ظرفیت سازی^[۸۹]. حقوق نیروی کار؛ استخدام^[۹۰]، کار اجباری^[۹۱]، کار کودک^[۹۲]، آزادی اجتماعات و چانه زنی^[۹۳]، ساعات کار^[۹۴]. تساوی حقوق؛ عدم تبعیض^[۹۵]، عدالت جنسیتی^[۹۶]، حمایت از افراد آسیب پذیر^[۹۷]. سلامت و ایمنی انسان؛ سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی^[۹۸]، منابع بهداشتی^[۹۹]، امنیت غذایی^[۱۰۰]. تنوع فرهنگی؛ دانش عمومی^[۱۰۱]، حق مالکیت مواد غذایی^[۱۰۲].
برای هر یک از زیرمعیارهای فوق، سنجه هایی با توجه به دستورالعمل SAFA، تعیین شده است. میانگین هندسی نظر خبرگان در خصوص هر یک از سنجه ها تعیین کننده وضعیت پایداری زنجیره تأمین شرکت در آن معیار و متعاقب آن، معیار مربوطه و در نهایت بعد مورد نظر می باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل دوم
ادبیّات د مبانی نظری تحقیق
۱-۲- مقدمه
در سده های اخیر توسعه صنعتی جای خود را به توسعه پایدار داده است. در این میان صنایع به ویژه در کشورهای پیشرفته، به دنبال روش هایی هستند که ضمن حمایت از محیط زیست، عملکرد سازمان خود را افزایش دهند (چینی فروش و شیخ زاده ، ۱۳۸۹). لذا یکپارچه سازی عملکردهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی برای دستیابی به توسعه پایدار یک چالش اصلی برای تجارت در قرن حاضر محسوب می شود. در یک نگاه کلی تر پرداختن به مدیریت زنجیره تأمین می تواند گام مهمی برای حرکت به سمت ارتقاء پایداری در کسب و کار باشد. چراکه مدیریت زنجیره تأمین کلیه مراحل تولید از ابتدا تا مدیریت پایان عمر محصول را در بر می گیرد و بنابراین تلفیق مباحث پایداری و مدیریت زنجیره تأمین می تواند تأثیر شگرفی در بهبود پایداری کسب و کار داشته باشد (امیرهاشمی و دهقانیان ، ۱۳۹۰).
فصل حاضر از سه بخش تشکیل شده است :
در بخش اوّل به تشریح مفاهیم زنجیره تأمین پایدار، ارزیابی عملکرد پایداری زنجیره تأمین و زنجیره تأمین مواد غذایی خواهیم پرداخت. بعد از آن در بخش دوم ، مدل های نظری زنجیره تأمین پایدار ارائه میگردد. در نهایت در بخش سوم چارچوب ارزیابی پایداری سیستم مواد غذایی و کشاورزی فائو به همراه ابعاد، معیارها و زیرمعیارهای آن به عنوان چارچوب انتخابی برای پژوهش، تشریح خواهد شد.
۲-۲- مدیریت زنجیره تأمین
تجزیه و تحلیل و ارائه راهکار برای کسب هماهنگی واحدهای مختلف سازمانی بسیار زودتر از خلق SCM در سال ۱۹۸۲ شروع شد. در حوزه هماهنگی درون سازمانی فعالیت های گسترده ای چون TQM،BRP ، MIS ، سازمان های مجازی و … صورت گرفته است. در حوزه همکاری بین سازمانی نیز می توان به مباحث مشارکت و همکاری در ادبیّات مدیریت استراتژیک، برون سپاری در حوزه MIS و IT اشاره کرد که هیچ کدام از الگوهای مورد اشاره ادعای تجزیه و تحلیل و ارائه راهکار برای کسب همکاری و هماهنگی همزمان در سطوح درون سازمانی و بین سازمانی را نداشته اند و اصولاً برای این منظور طراحی نشده اند. مدیریت زنجیره تأمین به دنبال پر کردن این حلقه مفقوده است (جعفر نژاد ، ۱۳۸۴).
تعریف: ((سیم چی – لوی)) و همکارانش (۲۰۰۰) مدیریت زنجیره تأمین را به عنوان مجموعه ای از رویکردهای مورد استفاده برای ترکیب بهینه عرضه کنندگان، تولید کنندگان، فروشندگان و فروشگاه ها، به گونه ای که محصولات به تعداد کافی تولید و توزیع شود، برای اماکن مناسب و در زمان مناسب، به منظور کمینه نمودن هزینه های سیستم؛ در حالی که رضایت مشتریان را تأمین نماید، تعریف نمودند (مقیمی و رمضان ، ۷۲:۱۳۹۰).
زنجیره تأمین مشتمل می شود بر تمام فعالیت های مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از مرحله ماده خام تا تحویل به مصرف کننده نهایی و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آن ها (غضنفری و ریاضی ، ۱۳۸۰) ، و ((مدیریت زنجیره تأمین)) عبارت است از یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره تأمین و جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها از طریق بهبود در روابط زنجیره، به منظور دستیابی به مزیت رقابتی قابل اتکا و مستدام (هندفیلد ^[۱۰۳]، ۱۹۹۸).
۳-۲- زنجیره تأمین پایدار^[۱۰۴]
۱-۳-۲- توسعه پایدار
طرح مفهومی با عنوان ((توسعه پایدار)) در گزارش کمیته محیط زیست و توسعه سازمان ملل در سال ۱۹۸۷، فصل جدیدی در گفتمان بحث توسعه گشود. از زمانی که تعریف پایداری و توسعه پایدار توسط این کمسیون به چاپ رسیده است، این امر به عنوان یکی از بزرگترین چالش های پیش روی جهان شناخته شده است. همراه با گسترش جهانی شدن در طول دو دهه گذشته، پایداری از یک مفهوم تکنیکی و فنی به یک جریان اصلی سیاسی و پس از آن تجاری تبدیل شده است (لیو^[۱۰۵] و دیگران ، ۲۰۱۲)
ضرورت طرح این مهم از آنجایی ناشی شد که دانشمندان و محققین در اواخر قرن بیستم میلادی به این نتیجه رسیدند که به دلیل روند ناصحیح اجرای طرح های توسعه به ویژه طرح های انجام شده در طول قرن بیستم، کره زمین به عنوان زیستگاه مشترک انسان و دیگر موجودات زنده، در معرض تخریب قابل توجهی قرار گرفته و کیفیّت منابع طبیعی اعم از آب، خاک و هوا نسبت به گذشته به شدت کاهش یافته است . واضح است که با ادامه ی این وضعیت، نسل های آینده با چالش های جدّی برای تأمین نیاز های اساسی خود از قبیل انرژی، آب و غذا روبرو خواهند شد (متولیان و دیگران ، ۱۳۹۰).
تخریب منابع آبی و آلودگی بیش از حد آن، آلودگی هوا، آلودگی های صوتی و زباله ها در شهرها و چگونگی دفع زباله های اتمی از جمله مسائلی بود که در گزارش ((آینده مشترک ما)) در سال ۱۹۸۷ مطرح شد. در این گزارش برای اولین بار اصطلاح ((توسعه پایدار)) وارد ادبیّات زیست محیطی و پس از آن ادبیّات اقتصادی شد (مکنون ، ۱۳۷۶).
پس از آن بسیاری از سازمان های دولتی و غیردولتی، توسعه پایدار را به عنوان الگوی جدید توسعه مورد توجه قرار دادند. امروزه اصطلاح توسعه پایدار به طور گسترده به عنوان موضوع مورد بحث کنفرانس ها، موسسات تحقیقاتی و نهاد های بین المللی و به خصوص برنامه ریزان رشد و توسعه اقتصادی کشورها در آمده است.چنین به نظر می رسد که توسعه پایدار حمایت وسیع و گسترده ای را که مفاهیم اولیه توسعه (مثل توسعه منابع زیست محیطی) دارا نبودند، به دست آورده و بصورت الگویی برای توسعه در سال های پایانی قرن بیستم بیان شده است، تا جایی که بصورت یک عبارت متداول و مرسوم درآمده که هر کس در برابر آن اظهار کرنش می کند، بدون اینکه درصدد تعریف دقیق آن برآید. البته کسانی هم هستند که بر این عقیده اند که نباید این مفهوم را به طور دقیق تعریف کرد چرا که ارزش اصطلاح توسعه پایدار تا حدی در ابهام کلی خود مفهوم نهفته است (سلامی ۱۳۷۶ : ۴۴).اما در مقابل تعداد زیادی از صاحبنظران اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی، اجتماعی و … سعی کرده اند برای این اصطلاح تعریفی ارائه دهند (صدر ، ۱۳۷۸ : ۹)
تعریف: در سال ۱۹۸۷ در گزارشی که به عنوان ((آینده مشترک ما)) توسط کمیته جهانی محیط زیست و توسعه سازمان ملل منتشر شد ، تعریفی برای توسعه پایدار پیشنهاد گردید که در حال حاضر در جوامع مختلف، به عنوان تعریف رسمی توسعه پایدار شناخته می شود. مطابق این گزارش (( توسعه را می توان پایدار دانست که ضمن تأمین نیازهای اساسی نسل حاضر، موجب به خطر افتادن توانایی نسل های آینده برای تأمین نیازهای اساسی نگردد)).
این تعریف که گرایش روشنی به عدالت اجتماعی دارد شامل دو مفهوم اساسی می شود :
۱ – مفهوم نیازها؛ به خصوص نیازهای اساسی جهان فقیر که باید به آن اولویت و حق تقدم داده شود.
۲ – این نظریه که، وضعیت تکنولوژی و سازمان اجتماعی، بر توانایی محیط زیست برای برآوردن نیازهای حال و آینده محدودیت هایی را تحمیل می کند (WCED,1987).
با توجه به ابهامی که این تعریف را احاطه کرده است، جای تعجب نیست که صدها تفسیر متفاوت برای عملیاتی ساختن پایداری تکامل یافته اند. به عنوان نتیجه، این تعریف همه جانبه از پایداری سوالات بیشتری نسبت به پاسخ مطرح ساخته است. این پرسش ها شامل :
نسل های آینده نیازمند چه منابعی هستند؟
در چه سطحی آلاینده ها بدون داشتن اثر منفی بر روی نسل های آینده می توانند منتشر شوند؟
تا چه حد منابع جدید در آینده از منابع تمام شدنی شناخته خواهد شد؟
در چه سطحی منابع تجدید پذیر می توانند بهره برداری شوند تا موقعی که تضمین شود این منابع تجدید پذیر باقی می ماند؟
تا چه حد تکنولوژی می تواند بر استفاده پایدار از منابع با افزایش مداوم ثروت های مادی نظارت کند؟
تا چه حد نیروهای بازار می توانند پایداری را عقب برانند؟
آیا شیوه زندگی نیاز به تغییر دارد و اگر چنین است، چگونه ؟
چه نوع سیاست هایی برای دستیابی به پایداری مورد نیاز هستند ؟ (لینتون و همکاران ، ۲۰۰۷)
بعد ها محققین دیگر به ارائه تعاریف دیگری از توسعه پایدار پرداختند.
(( توسعه پایدار توجه دادن سیاستگذاران به گونه ای از برنامه ریزی توسعه است که از نظر استفاده از منابع طبیعی، نیروی انسانی، منابع مالی و سایر منابع، بهینه بوده و تداوم توسعه را تضمین کند به طوری که حقوق نسل های آینده هم حفظ شود)) (مکنون ، ۱۳۷۶).
لوندین و همکاران معتقدند توسعه پایدار توسعه ای است که ((درعین حال که ضروریات بهداشت و سلامت عمومی، نیاز های اقتصادی و دغدغه های اجتماعی و سیاسی را لحاظ می دارد، قادر به حفاظت از محیط زیست است)) ( لوندین^[۱۰۶] و همکاران ، ۱۹۹۷).
تپش و متولیان توسعه پایدار را به این صورت معرفی کردند : مجموعه تغییرات صورت گرفته در طول یک دوره زمانی در ساختار مدیریتی و فنی یک سامانه، به منظور تأمین نیازهای اساسی نسل فعلی، بدون خدشه دار نمودن توانایی نسل های آینده برای تأمین نیاز های اساسی شان، به طوری که وضعیت زیرسامانه های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به طور هماهنگ بهبود یابد و منافع ذینفعان با مطلوبیت مورد توافق جمع تأمین گردد (متولیان و دیگران ، ۱۳۹۰).
در سال ۱۹۹۱ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت^[۱۰۷] با کمک برنامه محیط زیست ملل متحد ^[۱۰۸] ، صندوق جهانی طبیعت ^[۱۰۹] ، یونسکو^[۱۱۰] و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ^[۱۱۱] یک استراتژی برای زندگی پایدار ارائه داد. در این استراتژی، منظور ازتوسعه پایدار، ثبات دادن به کیفیت زندگی انسان، هنگامی که ظرفیت های اکوسیستم های حمایت شده بالا می رود می باشد (صدر ، ۱۳۷۸ : ۱۳).
۱-۱-۳-۲- ابعاد و جنبه های پایداری
توسعه پایدار بدون تردید یک مفهوم پیچیده است که ابعاد مختلفی را در بر می گیرد. اما اغلب محققان توسعه پایدار را در سه محور اصلی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بررسی می کنند. توسعه پایدار باید اهداف خود را در این سه محور به طور هم زمان، به صورت ذیل محقق سازد :
رشد اجتماعی ای را که در آن نیازهای برآورده شده همه افراد را فراهم کند.
حفاظت موثری از محیط زیست به عمل آورده و در مصرف منابع طبیعی با دقت عمل نماید.
رشد پایدار اقتصادی را به همراه داشته باشد (اشرفی و چهارسوقی ، ۱۳۹۰)
دولت انگلستان توسعه پایدار را در سه بعد تعریف نموده است : زیست محیطی ، اقتصادی و اجتماعی.
زیست محیطی: انسان باید به گونه ای عمل کند که تهدیدات جهانی زیست محیطی مانند آلودگی محیط زیست، مواد شیمیایی سمّی و گرم شدن هوا را محدود نمایید. همچنین باید از مواردی که مردم به آن ها نیاز دارند یا برای آن ها ارزش قائلند (مانند حیات وحش و آثار باستانی) حفاظت شود. از طرفی در استفاده از منابع طبیعی محتاطانه عمل شود. این مطلب به این معنا نیست که از منابع غیرقابل تجدید مانند نفت و گاز استفاده نشود بلکه منظور استفاده کارا از این منابع است. ضمن اینکه در صورت امکان از منابع جایگزین که تجدید پذیرند استفاده شود.
در سال ۲۰۰۸ صد و چهل ونه کشور با شاخص های عملیات محیط زیست (EPI^[112]) که عمده آن ها عبارتند از سلامت محیط زیست، آلودگی هوا، منابع آب، تنوع زیست محیطی، تولید منابع طبیعی و تغییرات آب و هوا رتبه بندی شدند. EPI اهداف عملیات زیست محیطی را شناسایی و کشورها را به لحاظ دستیابی به اهداف تعیین شده، مورد سنجش قرار می دهد. اندازه گیری کمیت هایی مانند کنترل آلودگی و مدیریت منابع طبیعی باعث ایجاد ابزارهای قدرتمندی در توسعه سیاست ها شده و همچنین تحلیل های پایه ای استوارتری جایگزین تصمیم گیری های زیست محیطی شده است. بر اساس شاخص های مطرح شده طی تحقیقات(www.epi.yale.edu) به عمل آمده ، کشورهای سوئیس ، نروژ، سوئد در جایگاه اول، دوم و سوم قرار گرفته اند و ایران در این جمع رتبه ۶۷ را به خود اختصاص داده است. کشورهای آنگولا و نیجریه جزء آخرین رتبه ها یعنی ۱۴۸ و ۱۴۹ قرار گرفته اند.
اجتماع : همه باید در منافع حاصل از رشد اقتصادی و محیط زیست پاک و ایمن سهیم باشند. لذا بایستی دسترسی همگان به خدمات تسهیل شود، تبعیض اجتماعی از بین برود و با فقر که سلامت افراد را به خطر می اندازد مقابله شود. برآورده کردن نیاز های ما نباید توانایی افراد دیگر در جهان و نسل های آتی را در برآورده کردن نیازهایشان به خطر اندازد.
در این خصوص یک پیمان به نام پیمان کیوتو توسط بسیاری از کشورها در دسامبر ۱۹۹۷ مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و درنهایت این موافقتنامه در ۱۶ فوریه ۲۰۰۵ با پیگیری دولت روسیه احیا شد. به طور کلی، کشورهایی که موافقتنامه کیوتو را تصویب کردند، متعهد شده اند که دی اکسید کربن را دفع و پنج گاز گلخانه ای دیگر را کاهش دهند. هدف از این طرح تثبیت تمرکز گازهای گلخانه ای (دی اکسید کربن، متان، منوکسید نیتروژن، سوهگزافلوراید، هیدروفلوروکربن و پرفلوروکربن ) در اتمسفر است، بطوریکه سیستم آب و هوا بر روی ژنتیک انسانی خطر ایجاد نکند.
اقتصاد : باید نرخ رشد پایدار اقتصادی و اشتغال را فراهم آوریم تا اینکه همه افراد بتوانند استانداردهای بالای زندگی و فرصت های شغلی مناسب را داشته باشند. کسب و کار باید کالاهایی با کیفیت و با قیمت مناسب تولید کند و نیروی کار باید مهارت ها و تحصیلات مورد نیاز قرن ۲۱ را کسب نماید (رضایی و طالشی ، ۱۳۹۰).

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش
ارزیابی آثار اقتصادی صنعت گردشگری، سبب فراهم نمودن اطلاعات لازم، جهت شکل­ گیری سیاست­های توسعه گردشگری می­گردد. گردشگری، مفیدترین بخش صنعتی جهان است و بر چند فعالیت اقتصادی از جمله: اشتغال، منابع انسانی، توسعه، تجارت بین ­المللی و تراز پرداخت­ها تأثیرگذار است(نور بخش و اکبرپور سراسکانرود،26:1389).
با توجه به اينكه ساختار اقتصادي ايران بعد از اكتشاف و بهره برداري از منابع نفتي به شدت متكي به صادرات نفت و درآمد ارزي حاصل از آن بوده است و تلاش هاي صورت گرفته براي خروج از اين وضعيت و اتخاذ سياست­هاي اقتصادي غيرنفتي نتيجه چنداني در برنداشته است، اينك براي ايجاد توسعه­اي همه جانبه و پايدار و همچنين جايگزيني منابع جديد كسب درآمد به جاي منابع نفتي در كشور، نيازمند استفاده از تمامي امكانات و قابليت ها هستيم. اين در حالي است كه ايران يكي از ديدني­ترين كشورهاي جهان است. به طوري كه كشور ما جزو ده كشور اول جهان از لحاظ جاذبه­هاي( فرهنگي و تمدني) گردشگري و جزو پنج كشور اول جهان از نظر تنوع(محيط طبيعي) گردشگري و جزو سه كشور اول جهان از نظر تنوع صنايع دستي است(ابراهیم زاده و آقاسی زاده،1388: 109-110).
کشور ایران که توان بالقوه عظیم گردشگری در همه زمینه ­های میراث فرهنگی، تاریخی، زیست محیطی و غیره را دارد سالها به دلیل نگرانی­های فرهنگی، خود را از جریان عظیم اقتصادی دور نگه دارد.
امروزه مطالعۀ فعالیت­های گردشگری و طراحی مسیرهای گردشگران در فضا ومکان یکی از موضوعات مهم و شاخص در مدیریت گردشگری است. در این راستا جغرافی­دانان ومحققان علاقمند به این هستند که بدانند افراد چه جاهایی و از چه طریقی را برای بازدید انتخاب می­ کنند و در پی این هستند که بدانند چه مدلی الگوهای حرکت گردشگران را در شهرها نشان می­دهد(موحد و احمدی،96:1392).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از جمله دلایلی که ضرورت انجام پژوهش حاضر را موجب گردید، وجود جاذبه­های گردشگری بسیار با ارزش و متنوع تاریخی و مناظر و چشم اندازهای کم نظیر طبیعی در شهر و استان کرمانشاه است، از جمله این موارد وجود آثار باستانی کوه طاق بستان در شمال شهر کرمانشاه (این اثر به ثبت جهانی رسیده است)، وجود بازار سنتی شهر کرمانشاه(زمانی این بازار بزرگترین بازار خاورمیانه محسوب می­شده است)، وجود تکایا، مساجد و حسینیه­های قدیمی در بافت مرکزی شهر، خانه­های قدیمی در بافت شهری کرمانشاه و مناظر زیبای طبیعی از جمله سراب­ها و چشمه ها و کوه­ها و سایر بناها و کارکردهای دیدنی در این شهر زیبا هستند که نشان دهنده توانهای توسعه در این شهر است وبا استفاده از روش­های علمی و استفاده از این روش­ها در مدیریت شهری و گردشگری و توجه به صنعت گردشگری در کرمانشاه می تواند موجب بهبود و ارتقاء وضعیت اقتصادی در سطح ملی و منطقه ای و نیز کاهش بیکاری شود.
1-4.اهداف پژوهش
اهدف از پژوهش حاضر به شرح زیر برشمرده می­ شود:

• • شناخت پتانسیل­های گردشگری در شهر کرمانشاه

• • شناخت عوامل و زمینه های قدرت، ضعف، فرصت و تهدید تأثیرگذار بر صنعت گردشگری درشهرکرمانشاه

• • دست یافتن به راهبردهای ممکن جهت ارتقای این صنعت در شهر کرمانشاه

1-5.پیشینه علمی و عملی پژوهش
با توجه به اهمیت گردشگری در جوامع امروزی و نیز درآمدهای اقتصادی از آن تاکنون جهت ارتقای این صنعت و ترویج آن مطالعات عدیده­ای صورت گرفته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می­گردد:

• • • • كوپر (1981)رفتار فضايي گردشگران را در جزيره چانل را مورد بررسي قرار داده است او تفاوت­هايي را در الگوي فضايي گردشگران را بر اساس دو متغير(1) چرخه زندگي ؛ 2)موقعيت و پايگاه اجتماعي، اقتصادي مطالعه كرد و دريافت كه گردشگران با درآمد پايين فقط به بازديد از جاذبه­هاي اصلي گردشگري شهر تمايل دارند، در حالي كه گردشگران با درآمد بالا از جاذبه هايي كه كمتر مورد بازديد قرار گرفته است، بازديد مي كنند.
    • • عباس زادگان (1384) در پژوهشي با عنوان ابعاد اجتماعي – روانشناختي فضاهاي شهري، معتقد است كه فضاهاي باز شهري، بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعي شهروندان را ارتقا داده و امكان حضور بيشتر شهروندان را در فضا فراهم مي آورند.

– عیسی سراقی و همکاران(1387) در مقاله خود با عنوان نقش جاذبه­های اکوتوریستی در توسعه گردشگری نهاوند با تأکید بر مدل SWOT به بررسی عوامل داخلی و خارجی گردشگری و قابليت­هاي جاذبه­هاي اكوتوريستي شهرستان نهاوند به گونه اي علمي ، همراه با رعايت مسايل زيست محيطي پرداخته شده است سپس به ارائه راهكارهايي براي توسعه پايدار ناحيه اي و در نهايت حركت در راستاي توسعه پايدار ناحيه­اي تأكيد شده است.نتايج حاصل از مطالعات ميداني، مدلهاي تحليلي و تجزيه و تحليل هاي تجربي در منطقه مورد مطالعه بيانگر اين واقعيت است كه عدم بهره­برداري اصولي و ضعف بينش علمي مديران نسبت به مسايل زيست محيطي جاذبه هاي اكوتوريستي منطقه را با آسيب پذيري بالايي مواجه كرده است . براي فايق آمدن بر مشكلات نيازمند بازنگري در برنامه­هاي جاري و ارائه راهكارهاي مناسب جهت كاهش نقاط ضعف و محدوديت ها و بهره گيري از نقاط قوت و فرصتهاي موجود است.

• • • • علی موحد و همکاران(1390) در مقاله­ای با عنوان بازاریابی گردشگری شهری بر اساس برندیابی با مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP(مطالعه موردی کرمانشاه) به بررسی و تحلیل اهمیت برندسازی جهت جذب گردشگر در شهر کرمانشاه می­پردازند و در نتیجه کار، یکی از عمده­ترین دلایل عدم توسعه در گردشگری شهر کرمانشاه را ضعف بازاریابی و نبود نشان مناسب گردشگری در صحنه رقابت بین شهر­ها و کشورها در سطح ملی و بین المللی می­دانند؛
    • • تقوایی و صفرآبادی(1390) در مقاله ای با موضوع نقش مديريت شهري در دستيابي به توسعه پايدار گردشگري شهري(مطالعه موردي شهر کرمانشاه) با هدف متغيرهاي ضروري عملكرد مديريت شهري، در ارتباط با توسعه گردشگري پايدار شهري در شهر کرمانشاه به تحقیق می­پردازند و نتايج حاكي از آن است كه بين مديريت يک پارچه شهري و همكاريهاي متقابل مديران شهري و مردم محلي با دستيابي به توسعه ی پايدار گردشگري شهري رابطه مثبت و مستقيم وجود دارد، يعني هر مقدار مديريت شهري هماهنگ تر باشد و ارتباطات بيش­تر بين مديريت شهري و مردم محلي برقرار شود، به همان اندازه امكان دستيابي به توسعه ی پايدار گردشگري شهري بيشتر خواهد شد.
    • • عیسی ابراهیم زاده و همکاران(1391) در مقاله ای تحت عنوان تحلیلی بر برنامه­ ریزی و توسعه گردشگری در استان لرستان با بهره­ گیری از مدل استراتژیک SWOT به بررسی قوت ها، ضعف­ها و فرصتها و تهدیدها در گردشگری استان لرستان می­پردازند، یافته­های این پژوهش نمایانگر این است که که در این استان 12 قوت و 15 ضعف داخلی و در عین حال 8 فرصت و 10 تهدید خارجی وجود دارد و نتایج حاصل از کار نشان می­دهد که هم کارکردهای محیط بیرونی و هم محیط درونی در توسعه گردشگری در این استان مؤثر است.
    • • مسعود تقوایی و همکاران(1391) در مقاله ای با عنوان عوامل موثر در گردشگری شهری کرمانشاه، به بررسی وضعیت گردشگری و تحلیل نقاط ضعف و قوت و نیز فرصت­ها و تهدیدهای موجود در گردشگری این شهر می­پردازند و نتایج به دست آمده از پژوهش مذکور نشان می­دهد شهر کرمانشاه با دارا بودن توان­های بالفعل و بالقوه گردشگری، می تواند یکی از محورهای مهم در گردشگری کشور باشد و نتایج از تحلیلSWOT نشان می­دهد ضعف و بی­ثباتی در مدیریت، ضعف تبلیغات و ناهماهنگی­های سازمان­های مرتبط در زمینه گردشگری با مردم از علل توسعه نیافتگی گردشگری در این شهر است؛
    • • علی موحد و عاطفه احمدی در مقاله ای تحت عنوان مسیر یابی گردشگران در بافت­های تاریخی با رویکرد حفاظت و احیای این بافت­ها با بهره گرفتن از GIS(نمونه موردی:سنندج)1391؛به منظور شناسایی مسیرهای بهینه، با کاربرد GIS و اعمال معیارهای مؤثر در مسیریابی با کمی کردن آنها و با بهره گرفتن از اطلاعات فراهم آمده در پایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی، تجزیه و تحلیل فضایی و به کارگیری الگوریتم­های همانند overlay، مدل بولین و Network analysis در GISمسیرهای عبوری مناسب برای الگوی حرکت گردشگری در بافت، شناسایی و تفکیک شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است شرایط اعمال شده در منطق بولین از عدم اطمینان کمتری برخوردار است، چرا که به دلیل محدودیت های قطعی این مدل، مسیرهای بسیاری پیشنهاد می شوند که ممکن است همه آنها برای گردشگران مناسب نباشند، اما با اعمال مدل Network analysis، مسیرهای بهینه گردشگری که جامع خصوصیات مسیریابی گردشگری هستند، مشخص و پیشنهاد داده شده اند.

1-6.سؤالات پژوهش
پژوهش حاضر در پی پاسخ به سؤالات زیر است:

1. آیا استفاده از توان­ها و پتانسیل­های گردشگری موجود در شهر کرمانشاه استفاده مطلوب صورت گرفته است؟

– تقاضای ایجادشده بوسیله توریست شهری، تا اینکه چرا مردم بسیاری نواحی شهری را برای بازدید انتخاب می‌کنند، چرا آنها این بازدید را انتخاب و الگوی رفتاری، درک و انتظار آنها در رابطه با این دیدار چیست.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

– ملاحظات خط­مشی گردشگری شهری، جایی که بخش­عمومی و خصوصی تعهد دارند در جهت تحقق سود منافع از گردشگری شهری هستند (رهان^[۲۲]،۱۱۵:۲۰۰۲).
مولین (۱۹۹۱) بر این باور که مفهوم شهر­گرائی توریسم پدیده سودمندی است بطوریکه آن بر توسعه توپولوژی شهری مقصد توریستی کمک می­ کند، در این راستا بیان می­ کند که گردشگری شهری گونه‌های در زیر مطرح می‌شود:
– پایتخت‌ها
– مراکز مترو پلیتن، شهرهای تاریخی دارای حصار و شهرهای قلعه­ای کوچک،
– شهرهای تاریخی بزرگ،
– نواحی داخلی شهر،
– نواحی چشم‌انداز‌های احیا شده
– شهرهای صنعتی
– مراکز توریستی ساحلی و مراکز ورزشی زمستانی
– اهداف که ساخت آنها با مراکز توریستی ترکیب شده
– کل پذیرایی توریستی؛
– مراکز خدمات توریستی ویژه
– شهرهای فرهنگی و هنری(رهان،۱۱۵:۲۰۰۲). در شکل (۳-۲) نواحی کارکردی در شهر توریستی آورده شده است.
شکل ۳-۲: نواحی کارکردی در شهر توریستی منبع: (هال و جی- پیج^[۲۳]،۵۰:۱۹۹۳)
۶-۴-۲- گردشگری ماجراجویانه
در هر جامعه، کسانی هستند که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره­آمیز علاقه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت‌های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می­ دهند. چنین گردشگرانی می‌خواهند از راه‌های جدید یا غیر عادی، مهارت‌ها و توانی‌های جسمی خود را با سختی‌ها و دشواری‌ها به آزمایش بگذارند، لذا نوعی از گردشگری برای آنان لذت بخش و جذاب است که توأم با تهور و هیجان بیشتر‌باشد (کاظمی،۱۳۸۵: ۲۶). توریسم ماجراجویانه، اقدام توریست‌ها به فعالیت‌های پرتکاپو شخصی و فیزیکی و گاه مخاطره­آمیز را در بردارد. این نوع فعالیت شامل، سفر به قصد شکار، طی طریق در مناطق دور افتاده، پیاده­روی، کوه­پیمایی، قایقرانی در‌رودخانه و آب‌های خروشان است. به شکار و ماهیگیری را نیز باید یکی از جنبه‌های گردشگری با گرایش‌های خاص و ماجراجویانه دانست (رنجبران و زاهدی،۱۳۷۹). این نوع توریسم علاقه­مندان ویژه شامل محدوده وسیعی از ویژگی‌ها می‌شود. موضوعات فرهنگی مانند حرکات موزون، موزیک، هنرهای زیبا، صنایع دستی، معماری، باستان شناسی، تاریخ ومسیرهای تاریخی،الگوهای زندگی سنتی وفعالیت‌های اقتصادی نامعمول، موضوعات طبیعی در ارتباط با پوشش گیاهی و زندگی جانوری، زمین­ شناسی، چشـم‌انداز‌های زیبا، پارک‌های ملی و محیط‌های دریایی از جمــله این مــــوارد هستنـــد (فرج زاده اصل،۱۳۸۴: ۴۲).
شکل ۴-۲: گردشگری ACE ماخذ: (فنل: ۱۲:۱۰۰۳)
سه شاخه، گردشگری فرهنگی، طبیعت گردی و ماجراجویانه، گردشگریACE را تشکیل می‌‌دهند همانطور که در شکل (۴-۲) مشاهده می‌گردد، تعامل این سه را بیان می­ کند.
۷-۴-۲- گردشگری طبیعت
ویژگی‌های طبیعت­گردی حاکی از اهداف مثبت این شاخه گردشگری است. طبیعت‌گردی نوعی از گردشگری با انگیزه و هدف گرایش به طبیعت است. در این شیوه، گردشگران علاوه بر استفاده از اوقات فراغت خود، از شگفتی‌های طبیعت، عظمت و ظرافت‌های جهان خلقت آگاهی می­یابند و از آن لذت می­برند، ضمن اینکه گردشگری حفظ جلوه‌های طبیعت و احترام به فرهنگ جوامع و ملل دیگر را به خود لازم می­دانند (کاظمی،۱۳۸۵: ۲۷).
۸-۴-۲- گردشگری آموزشی
با آنکه هر مسافری پس از رفتن به مکانی می‌تواند درباره فرهنگ، جامعه و جنبه‌های دیگر آن مکان چیزهایی بیاموزد و از این نظر هر نوع سفری را می­توان سفر آموزشی نامید، معمولاً سفرهای آموزشی به سفرهایی اطلاق می‌شود که مسافران در آن از طریق برنامه‌های رسمی و منظم مطالبی می‌آموزد. نمونه‌ای آشنا وشناخته شده از سفرهای آموزشی، برنامه‌های تحصیل دانشجویان در خارج از کشور است. این گروه از دانشجویان در دوران تحصیل خود فرصت‌هایی به دست می­آورند تا از منابعی استفاده کنند که احتمالاً در جایی دیگر یا حداقل در کشور خودشان وجود ندارد. همچنین می‌توان بازدیدهای علمی گروهی را از جمله مسافرت‌های آموزشی به حساب آورد. اردوی آموزشی دانشجویان در هنگام تحصیل یا بازدید علمی دانش ­آموزان دوران دبیرستان از دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی و تولیدی از آن جمله می‌توان بیان کرد. در این بازدیدها، مسافران از نقاط تاریخی، فرهنگی و علمی نیز دیدن می­ کنند و معمولاً یک متخصص یا معلم آنها را همراهی می‌کند. به این­ ترتیب فرد می ­تواند به صورت رسمی مطالب و تجربه‌های بیشتری بیاموزد (کاظمی،۱۳۸۵).
۹-۴-۲- گردشگری ورزشی
ورزش، همزمان با پیشرفت‌هایی که در تمامی شئون زندگی انسان روی داده است، ورزش و امور مربوط به تقویت جسم- که تأثیر به سزایی در سلامت روح دارد- بسیار گسترش یافته است. پیدایش رشته‌های مختلف ورزشی، ذوق و شوق مردم به ویژه جوانان به ورزش و دیدن مسابقات ورزشی امروزه به صورت یکی از فعالیت‌های تفریحی، آموزشی و فرهنگی مردم جهان درآمده است. هم اکنون از ورزش و مسابقات ورزشی برای ایجاد دوستی میان ملت‌ها، گفتگوی تمدن ومبارزه با فساد استفاده می‌شود. از این­رو، هر ساله، میلیون‌ها پیر و جوان برای شرکت در مسابقات ورزشی یا دیدن آن‌ها راهی سرزمین‌ها و کشورهای جهان می‌شوند (محلاتی،۱۳۸۰: ۱۲-۱۳).
۱۰-۴-۲- گردشگری اجتماعی
گرچه تاکنون، هیچ تعریف خاصی از گردشگری اجتماعی ارائه نشده، در این باره پژوهش‌های قابل توجهی انجام شده است. دبلیو‌ها در دومین کنفرانس صنعت گردشگری اجتماعی، که در سال۱۹۵۹ م، در سالزبورگ و وین برگزار شد، تعریف زیر را پیشنهاد داد: «گردشگری اجتماعی، نوعی از گردشگری است که برای افراد کم درآمد مهیّا شده است و خدمات مشخصی ارائه می‌دهد» (الوانی و پیروز بخت، ۱۳۸۵: ۱۶۶).
در تعریفی که توسط ام.‌اندره پاپلی مونت ارائه شد، چنین آمده است: «گردشگری اجتماعی، نوعی از گردشگری است برای افرادی که بدون کمک‌های اجتماعی و بدون همیاری و کمک انجمن‌هایی که برآن تعلق دارند، نمی ­توانند هزینه‌های سفر را تقبل کنند». گردشگری اجتماعی، افراد را به سفر تشویق می­ کند که برای آنها تماس و ارتباط با مردم مهم‌ترین جنبه‌های جهانگردی است. این تماس و ارتباط می‌تواند میان افراد گروه اتفاق افتد و با علاقه اصلی به تماس با مردم مقصد‌ باشد. همچنین دیدارهای خانوادگی نیز در این مقوله می‌گنجد (الوانی و پیروز بخت، ۱۳۸۵: ۱۰۰).
۱۱-۴-۲- گردشگری بازرگانی وتجاری
مقصود اصلی چنین جهانگردی تفریح یا استراحت نیست بلکه او برای انجام بخشی از حرفه و کارهای خودعازم سفر می‌شود. چنین جهانگردی معمولاً برای شرکت در کنفرانس‌ها، گرد همائی‌ها، سمینارهای علمی و تحقیقاتی و نمایشگاه‌های تخصصی به سفر می­روند، کشورهای گردشگر شرایطی را فراهم می­ کنند تا این نوع جهانگردان بتوانند در مدت اقامت خود به فعالیت‌های دیگری نیز بپردازند و فرصت‌های بیشتری برای تفریح داشته باشند. برنامه­ ریزان این کشورها امکان تفریح، استراحت و بازدید از آثار، ابنیه و سایر جاذبه‌های گردشگری منطقه خود را برای این نوع از جهان گردان فراهم می‌کنند (شفیعی، ۱۳۸۳: ۷۰).
۱۲-۴-۲-گردشگری مذهبی
مذهب بدون تردید، یکی از مهم­ترین عوامل وانگیزه‌های مسافرت انسان، باورهای مذهبی و احساسات دینی بوده است. انسان از ابتدای تاریخ مکان‌هایی را مقدس می­دانسته است و به منظور تأمین خواسته‌های روحی، روانی و مادی خود و از ترس بلایای­طبیعی و غیر­طبیعی که زندگی او را تهدید می­کرده، به زیارت و دیدن مکان‌های مقدس می­رفته است.
گردشگری مذهبی به عنوان یکی از مهمترین زیر مجموعه‌های صنعت بزرگ و تنوع گردشگری جهانی از جایگاه ویژه ای در رشد اقتصادی کشورها برخوردار است. وجود مراکز مذهبی (امامزاده‌ها، زیارتگاهها، کلیساها،. .) از چنان اعتباری برخوردار می‌باشند که در بسیاری از موارد دلایل عمده تأسیس اولیه یا توسعه بعدی شهرها به شمار می‌روند (موسوی و سلطانی،۸۲:۱۳۹۳).
تیموسی و اولسن^[۲۴] (۲۰۰۶،۲۳) توضیح می­ دهند که گردشگری مذهبی به دو طریق تعریف می­ شود. از دیدگاه صنعت گردشگری، گردشگران و بازارهای کوچک گردشگری، براساس پایگاه­هایی که گردشگران بازدید می­ کنند یا فعالیتهایی که در آن مشغول می­شوند و با توجه بسیار کم به انگیزه این بازدیدها، تعریف می­شوند. بنابراین، گردشگری مذهبی، سفر مردم به مقصدها و پایگاه های مذهبی تعریف می­ شود. ازسوی دیگر، از دیدگاه مذهبی، گردشگری مذهبی، براساس انگیزه­ های مسافران تعریف می­ شود. بنابراین، از این دیدگاه، گردشگری مذهبی همه کسانی را که برای اهداف مذهبی خاص به مقصدهای مذهبی سفر می­ کنند در­بر می­گیرد (سنتوس^[۲۵]،۲۰۰۳­،۴۵) اشاره می­ کند دلیلی که گردشگری مذهبی هم از دیدگاه نظری و هم دیدگاه تجربی، یک موضوع مورد بحث شده این است که گردشگری مذهبی می ­تواند براساس انگیزه­ ها و نه بازدید از پایگاه­های خاص تعریف شود (ضرغام بروجنی و توحید لو،۱۳۹۰:۲۸).
با توجه به اینکه موضوع این پژوهش در حوزه گردشگری مذهبی می باشد با تفضیل بیشتری به این بحث می پردازیم
۱-۱۲-۴-۲-گردشگری مذهبی در جهان
یکی از مهمترین انگیزه­ های گردشگری در جهان، مسافرتهای مذهبی است (دیناری،­۶۱:۱۳۸۹). گردشگری دینی در اکثر کشورهای جهان در حال افزایش می­باشد و علاقه فراوان مردم به خاطر بازدید از این اماکن به مذاهب و ادیان بیشتر شده است (کاویان فر،۱۹:۱۳۸۴). در همین رابطه مطالعات گسترده­ای در حوزه ­های مختلف گردشگری مذهبی صورت گرفته است. وسیع­ترین مطالعه نقل و قول شده از جاذبه­های مذهبی، ارزیابی نولان (۱۹۸۹) از جهانگردی مذهبی در اروپا است که نشان می­دهد بیش از ۶۰۰ زیارتگاه کاتولیک در اروپای غربی وجود دارد که بیش از نیمی از آنها به مریم مقدس اشاره دارد (نولان^[۲۶],­۱۹۸۹: ۱۲۵). جاکوسکی و همکاران^[۲۷] (۲۰۰۳ ،۱۴)، اماکن زیارتی را به دسته‌ه ای متفاوتی با توجه به اهمیت آنها طبقه ­بندی کردند. دیگانسو^[۲۸] و همکاران (۲۰۰۲­،۸۷)، در ارتباط با گردشگری مذهبی بیان می‌کند زیارتگاه‌های قدیمی هنوز هم همانند آهنربا برای آنان که در جستجوی اهداف معنوی هستند فعالیت می‌کنند و زیارتگاه‌های جدید همچنین در حال جذب افراد با ایمان از همه نقاط جهان هستند
تحقیقات نشان می‌دهد گردشگری مذهبی­، به ویژه از دهه ۱۹۹۰ رشد چشمگیری داشته است. تعداد بازدید­کنندگان شرکت کننده در گردشگری مذهبی و هزینه گردشگری آنها روی هم رفته ۱۸ میلیارد دلار با بیش از ۳۰۰ میلیون مسافر در سراسر جهان بود. این بخش توریسم همچنین باعث سوال درباره ظرفیت حمل و نگهداری می‌شود زیرا بسیاری از محوطه‌های مذهبی واقعاً قادر به تحمل تعداد افراد مشتاق دیدار از مکان‌های مربوط به هر یک از مهمترین مذاهب دنیا نیستند. از این رو مذاهب بزرگ دنیا دارای زمینه­ای عالی برای تورهای بزرگ مذهبی یا زیارتی هستند زیرا میلیون‌ها نفر جذب دیدار از مکان‌ها یا رویداد‌های مقدس هستند(ماتس و ساپو^[۲۹]،۲۳:۲۰۰۷).
نمونه­های بسیاری از این مراکز مذهبی در جهان است که با توسعه زیرساخت­ها باعث رونق و گسترش شهرنشینی شده ­اند. زستوچاوا در لهستان شهری با جمعیت ۲۵۰۰۰۰ نفر سالانه ۵/۴ میلیون زائر را جذب می­ کند (جانستون^[۳۰]،۱۲:۲۰۰۶). اوسترمان و همکاران^[۳۱] (۲۰۰۷ ،۸۱) بهبود زیرساخت آن را در نتیجه زیارتی بودن این محوطه می‌داند برخی از محوطه­های مذهبی در طول قرنها مورد بازدید بوده ­اند و در آنجا اثرات در طی دوره زمانی طولانی ایجاد می­ شود، اما گاهی محوطه­های مقدس به ناگهان کشف می­شوند و موجب تغییرات مهیج ناگهانی برای ساکنین بومی می­ شود. مدجوگورجی در بوسنی- هرزه گووین چنین نمونه ­ای است شیند^[۳۲]،۹۴:۲۰۰۳). پانسگن^[۳۳] (۲۰۰۶­،۴۴) چگونگی کشف یک معبد مقدس در سال ۱۹۸۱ را که منجر به رشد ناگهانی منازل شخصی و تورم قیمت زمین شد توضیح می­دهد.
در برخی نواحی، تقاضا برای خدمات از جانب گردشگران و زائران، چشم­انداز و الگوهای استفاده از زمین­های شهری در مراکز زیارتی را تغییر داده است. دو نمونه از این تغییر لوردز^[۳۴] در فرانسه و فاطیما^[۳۵] در پرتغال است که منطقه زیارتی را می­توان به ناحیه تجاری (رستورانها، فروشگاه ها، هتلها و غیره) و ناحیه مقدس (معابد زیارتی، کلیساها و غیره) تقسیم نمود (جسلر^[۳۶]،۹۸:۱۹۹۶ –رینچد^[۳۷]،۱۷:۱۹۹۰). شکل ظاهری شهری لوردز از این حیث تغییر کرده است که تراکم شدیدی از فروشگاه های سوغاتی و رستورانها در امتداد جاده­هایی که از بخش تجاری شهر به نواحی زیارتی منتهی می­ شود، وجود دارد (رینچد،۲۷:۱۹۸۶). به طور مشابه گوپتا (۱۹۹۹) خاطر نشان می­سازد که تقریبأ هر مکان زیارتی در هند، فروشگاه­هایی دارد که نیازهای گردشگران و زائران طالب مصنوعات خاص را تأمین می‌کنند (جاپتا^[۳۸]،۹۳:۱۹۹۹).
در جهان اسلام درآمد ایجاد شده از زیارت مکه دومین رکن اصلی اقتصاد عربستان سعودی بعد از نفت می­باشد به گونه ­ای که درآمدهای حاصله نه تنها در توسعه زیرساخت­ها مکه معظمه به کار گرفته شده بلکه به شدت منجر به رونق شهرنشینی در محدوده­های مکه شده است(راج مورپت^[۳۹]،۸۲:۲۰۰۷). در آنجا زیارت، درآمد سالانه تقریبأ ۸ میلیارد دلاری ایجاد می­ کند و طی ۳۰ سال گذشته سعودی­ها ۳۵ میلیارد دلار در بهبود تسهیلات زائر سرمایه ­گذاری کرده ­اند (سومر^[۴۰] و ساوینو^[۴۱]،۹۱:۲۰۰۷). همچنین توسعه گردشگری در معبد ال راکیو^[۴۲] در اسپانیا نیز نقش اقتصادی عمده­ای در افزایش اشتغال و درآمد بومی و گسترش مراکز تجاری در اطراف معبد و شکل­ گیری محلات شهری جدیدی ایفا کرده است (کرین^[۴۳]،۱۲:۱۹۹۶).
۲-۱۲-۴-۲-گردشگری مذهبی در ایران
به دلیل غنا و اهمیت بنیان های دینی در ایران یکی از مهم­ترین جاذبه های گردشگری آن، جاذبه های مذهبی، زیارتگاهها و اماکن مقدس است که هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به خود جذب می کند (استعلاجی و خوش­نیت بیانی، ۱۳۹۱:۲۵۳). ایران با ۹۸ درصد مسلمان و با داشتن بیش از ۵۰ هزار امامزاده و بقعه ی متبرکه و مراکز مذهبی ظرفیت بسیار مناسبی برای توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگر مذهبی و خارجی دارد (فراهانی،۱۳۸۶:۵۴). برخی از شهر های مهم مذهبی ایران همچون مشهد، قم، شیراز و کاشان از لحاظ مذهبی دارای شهرت جهانی اند که آثار و پیامدهای زیادی را به لحاظ گردشگر یاز خود بر جای گذاشته اند. در واقع بخش قابل توجهی از تحرک اجتماعی- اقتصادی مراکز شهری ، نتیجه حضور و بازدید گردشگران از بناهای تاریخی- مذهبی می­باشند.
همچنین گردشگری مذهبی در ایران با توجه به فرهنگ و ایدئولوژی حاکم بر جامعه ایرانی، خرید به قصد تبرک و هدیه (سوغات) از مقاصد گردشگری به ویژه در مقاصد مذهبی جایگاه خاصی دارد و جلوه‌ای معنوی به خرید می‌دهد. همین امر سبب گردیده که فضاهای پیرامون اماکن متبرکه مذهبی در راستای همگام سازی خود با نیازهای خرید زائرین توسعه یابند. در برخی مناطق، تقاضا برای خدمات از سوی گردشگران و زائران، چشم انداز و الگوهای کاربری زمین شهری را در مراکز زیارتی و حتی دورتر از این مراکز را تغییر داده­اند(جسلر^[۴۴]،۵۶:۱۹۹۶) و بیشتر ویژگی‌های کلی مشابه برحسب الگوهای سفر و استفاده از حمل و نقل، خدمات و زیر ساخت را به نمایش می‌گذارد (Rinschede, 1990). همچنین با توجه به گردشگری مذهبی، تنوع مراکز تجاری و تفریحی و نحوه مکان­گزینی آن‌ها تابعی از رفتار زائرین می‌گردد که امروز باعث شده این مراکز خارج از منطقه زیارتی توسعه یابند و شهرها شکل خاصی را پیدا کنند (باچروین^[۴۵]،۳۲:۲۰۰۰).
شکل ۵-۲: کارکرد و ساختار گردشگری مذهبی و تاثیر آنها در گسترش شهر نشینی و گردشگری
ماخذ: (موسوی و سلطانی،۱۲:۱۳۹۳)
۳-۱۲-۴-۲-تقسیم ­بندی انواع گردشگری مذهبی
انواع گردشگری مذهبی را می توان بر اساس ابعاد و جنبه­ های مختلفی تقسیم و مورد بررسی قرار داد که هر یک از تقسیم ­بندی­های زیر می ­تواند بر بازاریابی محصول گردشگری تاثیر به سزایی باشد (رینشد^[۴۶]، ۱۹۹۲،۵۵).
جدول ۲-۱: تقسیم ­بندی انواع گردشگری مذهبی ماخذ: فیروز جائیان و همکاران،۱۳۹۲
۴-۱۲-۴-۲- زیارت و زائر
زیارت سفر به سوی مکان­های مقدس (عناصری از محیط جغرافیایی، کوههای مقدس، پایگاه های وحی یا فعالیتهای بنیانگذاران مذهبی، زیارتگاههای دارای آثار مقدس انسانهای پرهیزگار یا پیکره­های مورد پرستش و…) است که الهام­بخش آن انگیزه­ های مذهبی است. چنین سفری می ­تواند چند سال به طول انجامد (جعفری،۴۳۸:۲۰۰۴).
زائر کسی است که به یک مکان مقدس، مثل زیارتگاه یا مرکز مذهبی­اش سفر می­ کند. در حالیکه اغلب فرض می­ شود انگیزه زائر در درجه اول عبادی است، بسیاری از افراد به دلایل عملی مثل طلب درمان قطعی برای بیماری یا برآورده شدن آرزو یا به دلیل اجبار مذهبی (مثل حج مسلمانان) به سفرمی­روند (همان).
با این همه، بسیاری از مردم نه تنها با اهداف مذهبی و معنوی بلکه به این دلیل که این پایگاه­ها به عنوان جاذبه­ها و میراث فرهنگی شناخته شده ­اند، از پایگاه های مذهبی در سراسر جهان دیدن می­ کنند. برخی از آنها به دلیل علاقه به یادگیری از این مکان­ها بازدید می­ کنند تا درباره تاریخچه آنها مطالبی بیاموزند یا دین، عقیده یا فرهنگ خاصی را بشناسند. برخی از گردشگران به دلایل نوستالژیک از پایگاه­های مذهبی دیدن می­ کنند. برخی نیز به دنبال کسب تجربه ­های اصیل از طریق تماشای رهبران مذهبی و زائران درحال انجام مناسک یا از طریق تجربه فضای معنوی سایت از آن دیدن می_­کنند (اولسن و تیموسی،۵:۲۰۰۶).
۵-۱۲-۴-۲- زائر و گردشگر
در خصوص رابطه بین گردشگری و سفرهای زیارتی از جهت انگیزه­ های سفر سه دیدگاه مطرح است: اولین و همگانی­ترین دیدگاه این است که گردشگر و زائر اگرچه کاملاً مثل هم نیستند اما شباهتهایی دارند. افراد به دلایل و انگیزه­ های پیچیدهای تصمیم به سفر می­گیرند(اولسن،۶:۲۰۰۸). با این دیدگاه زائران گردشگرانی محسوب می­شوند که با انگیزه­ های مذهبی تصمیم به سفر گرفته اند. امروزه بسیاری از محققان بین گردشگران و زائران تمایزی قائل نمی­شوند و سفر زیارتی گونه ­ای از گردشگری محسوب می­ شود (فلایشر ^[۴۷]،۲۳:۲۰۰۰). زیرا بیشتر ویژگی­های گردشگری ازقبیل الگوهای سفر، استفاده از تجهیزات، خدمات و زیرساختها را داراست(اسمیت^[۴۸]،۲۱:۱۹۹۲- اد-ی^[۴۹]،۶۳:۱۹۹۲- گوپتا^[۵۰]،۳۴:۱۹۹۹)
دیدگاه مخالف دیدگاهی است که زائران را گردشگر نمی­داند. از این دیدگاه زائران که با انگیزه­ های معنوی و مذهبی برانگیخته می­شوند تا حدودی با کسانی که با انگیزه­هایی چون تفریح، آموزش، کنجکاوی، بشردوستی و استراحت برانگیخته می­شوند متفاوت­اند. کوهن (۱۹۹۲) بین زائران که به سمت مرکز دنیای خود سفر می­ کنند با گردشگران که از مرکز دنیای خود به فضایی خوشایند سفر می­ کنند تمایز قائل می­ شود. درمجموع کسانی که با این دیدگاه موافق­اند از زاویه انگیزه­ ها به گردشگران و زائران نگاه می­ کنند نه ازنظر فعالیت­ها و الگوهای رفتاری آنها (اولسن و تیموسی،۷:۲۰۰۶).

مقادیر شاخص تصادفی R.I
حال با فرض ثابت بودن R.Iو یک نسبت معروف به نسبت ثبات (C.R) ^[۳۳] به صورت زیر برای یک ماتریس D محاسبه می شود

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

C . R = (8-3)
حال چنانچه C.R≤۰٫۱ باشد ، ثبات ماتریس مفروض پذیرفته می شود و چنانچه این نسبت بزرگتر از ۰٫۱ باشد باید از DM خواسته شود که در مقایسه ای خود در جهت سازگاری بیشتر تجدید نظر نمایند .(اصغرپور ؛جواد ،۱۳۷۷)
ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه است. در این تحقیق از پرسشنامه به روش ANP استفاده شده است .پرسشنامه ANP استفاده شده در این تحقیق ،در ۱۷ صفحه تنظیم شده است .
ابتدای این پرسشنامه ها دموگرافیک در مورد پاسخ دهندگان اختصاص دارد . ۵ مقایسه زوجی اولیه و سوالات مرتبط با آن ها با هدف تشکیل ماتریس تصمیم گیری برای معیارهای سطح اول مدل BSC و زیر معیارهای هر معیار تشکیل شده است .
چیدمان پرسشنامه مشابه ساختار مورد استفاده تویسوز و کهرمان ^[۳۴] است . بدین ترتیب که در ابتدای پرسشنامه ( صفحات ۳ الی ۵ ) شرح تک تک فاکتورهای موثر برای یکسان نمودن شناخت و درک پاسخ دهندگان از فاکتورهای عملکردی آورده شده و سپس از پاسخ دهندگان خواسته شده که به مقایسه زوجی فاکتورها بپردازند. در انجام مقایسات زوجی از مقیاس اهمیت ^[۳۵] ۹ تایی استفاده شده است که در قیاس با مقیاسهای ۵ تایی و ۶ تایی ، پاسخ دهندگان آزادی عمل بیشتری در انتخاب خواهند داشت.
۳-۱۲- اعتبار سنجی ابزار تحقیق
پیش از بخش پرسشنامه و گردآوری نظر خبرگان ، روایی ^[۳۶] پرسشنامه توسط گروهی از صاحب نظران عرصه IT و ERP تائید شد . ترکیب این گروه به قرار زیر است :
یک استاد
سه مدیر بخش IT سازمان که بیش از پنج سال در زمینه نرم افزار ERP فعالیت داشته اند .
هدف از اعتبار سنجی ، اطمینان یافتن از وضوح ، دقت و معنادار بودن گویه های پرسشنامه برای پاسخ دهندگان است . در این مرحله به صورت آزمایشی از شرکت کنندگان در نظرسنجی خواسته شد تا در حضور محقق و پس از مطالعه دقیق نامه آغازین پرسشنامه ، نحوه پاسخگویی به پرسشنامه و جدول شرح فاکتورهای عملکردی ERP ، به پرسشنامه پاسخ داده و محقق را از نظرات خود مطلع نمایند .
نمونه نهایی از ابزار تحقیق و توسعه داده شده در ضمیمه این پژوهش می توان یافت .
۳-۱۳- جمع آوری نظر خبرگان
هدف این فاز از تحقیق ، الویت بندی فاکتورهای عملکردیERP پس از پیاده سازی است . بنابراین لازم است جامعه پاسخ گو به پرسشنامه از تجربه کافی در زمینه پروژه ERP برخوردار باشند . به دلیل لزوم پیاده سازی موفق ERP جهت بررسی فاکتورهای عملکردی پس از پیاده سازی ، شرکت هواپیمایی هما ( IRAN AIR ) که تجربه ای حدوداً موفق در پیاده سازی ERP داشته است به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد . برای انتخاب جامعه آماری نظر ۲۰ خبره از بخش های IT ، که از دانش و تجربه ای بیش از دو سال در زمینه کار با نرم افزار برخوردار بودند استفاده شد و نظر این افراد به عنوان خبره جهت الویت بندی فاکتورهای عملکردی ERP گردآوری شد .
۳-۱۴ فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP)
در دنیای واقعی موارد متعددی وجود دارد که تصمیم‌گیری در مورد آن‌ها مستلزم در نظر گرفتن چندین معیار متفاوت است. به این گونه مسایل اصطلاحاً مسایل چندمعیاره گویند: نمونه‌هایی از این تصمیمات در انتخاب شغل، همسر، دانشگاه و… قابل بررسی هستند.
از سوی دیگر تا کنون ابزارها و روش‌های متعددی برای حل مسایل چندمعیاره ارائه شده است. یکی از کارآمدترین این تکنیک‌ها فرایند سلسله مراتبی^[۳۷] AHP بوده است که توسط توماس ال ساعتی در سال ۱۹۸۰ مطرح شد. پس از چندی به دلیل آنکه روش AHP ،‌ جامعیت لازم را نداشت،‌ ساعتی در سال ۱۹۹۶ روش گسترش یافته‌ای تحت عنوان فرایند تحلیل شبکه‌ای^[۳۸] (ANP) را ارائه نمود. در ادامه به مقایسه کلی این دو روش پرداخته و سپس در مورد روش ANP به تفضیل بحث می‌نماییم.
طبق گفته دکتر ساعتی [۷۲]، ANP یک روش کلی‌تر از AHP است برای مقایسه این دو روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ANP با مجاز شمردن وابستگی، از AHP که فقط شامل حالت استقلال است، فراتر می‌رود. در حقیقت AHP به عنوان حالت خاصی از ANP به شمار می‌رود.

• ANP با وابستگی عناصر در یک مجموعه (وابستگی داخلی) و وابستگی عناصر در مجموعه‌های مختلف (وابستگی خارجی) در ارتباط است.

• ساختمان شبکه‌ای ANP، این امکان را می‌دهد که هر مسئله تصمیم‌گیری را بدون نگرانی از این که چه چیزی اول می آید و چه چیزی بعداً ارائه کنیم.

• ANP یک ساختار غیرخطی است، در حالی که یک سلسله مراتب، با یک هدف در بالاترین سطح، و گزینه‌ها در سطح زیرین، ساختار خطی دارد.

• ANP نه فقط عناصر، بلکه گروه‌ها یا خوشه‌هایی از عناصر را که اغلب در دنیای واقعی نیز نیاز می‌شود، از نظر حق تقدم،‌ مرتب می‌کند.

بسیاری از مسایل تصمیم‌گیری نمی‌توانند به صورت سلسله مراتبی ساختاربندی شوند و یا به صورت یک شبکه با آنها رفتار نمود ، چون دربردارنده وابستگی و اثر متقابل عناصر سطح بالاتر روی عناصر سطح پایین‌تر می‌باشند. شکل‌های ۳-۱ و ۳-۲ تفاوت میان سلسله مراتب‌ها و شبکه‌ها را نشان می‌دهد. سلسله مراتب، دارای ساختار خطی بالا به پایین است. شبکه، در تمام جهان گسترش می‌یابد و شامل سیکل‌هایی میان خوشه‌ها^[۳۹] و حلقه‌های^[۴۰] درون هر خوشه می‌شود.که در این تحقیق مطابق با معیارها و گزینه ها شکل ۳-۹ حاصل می شود.
آرمان
معیارها
گزینه‌ها
شکل ۳ – ۱ : جزییات یک سلسله مراتب سه سطحی
سلسله مراتب خطی
آرمان
معیارها
زیرمعیارها
گزینه‌ها
مولفه، خوشه (سطح)
عنصر
شبکه بازخورد همراه با مولفه‌هایی که وابستگی درونی و بیرونی میان عنصرشان دارند.
حلقه درون یک مولفه که وابستگی عناصر داخل آن مولفه نسبت به یک ویژگی مشترک را نشان می‌دهد.
بازخورد
کمانی از مولفه C4 به C2 که وابستگی بیرونی عناصر C2 به عناصر C4 نسبت به یک ویژگی مشترک را نشان می‌دهد.
شکل ۳-۲: تفاوت ساختاری میان یک شبکه خطی و یک شبکه غیرخطی
ساختار بازخوردی، شکل سلسله مراتبی خطی بالا به پایین ندارد بلکه بیشتر شبیه به یک شبکه، با سیکلهای اتصال‌دهنده مولفه‌های^[۴۱] عناصر ش^[۴۲] که ما آنها را سطوح^[۴۳] می‌نامیم، و حلقه‌هایی است که یک مولفه را به خودش وصل می‌کند. همچنین دارای ابتداها^[۴۴] و انتهاها^[۴۵] است. گروه^[۴۶] ابتدا، سرچشمه مسیرهای تاثیر (اهمیت) است و هرگز مقصد چنین مسیرهایی نیست. گره انتها،‌مقصد مسیرهای تاثیرپذیر است و هرگز سرچشمه چنین مسیرهایی نیست. یک شبکه کامل شامل گره‌های ابتدا؛ گره‌های میانی که از طریق گره‌های ابتدا در مسیرها قرار می‌گیرند، در سیلکل ها واقع می‌شوند یا به گره‌های انتها می‌رسند؛ سرانجام گره‌های انتها می‌باشد. برخی از شبکه‌ها تنها شامل گره‌های ابتدا و انتها هستند. بقیه نیز شامل گره‌های ابتدا و سیکل یا گره‌های انتها و سیکل یا فقط گره‌های سیکل هستند. عملاً اغلب اوقات، مسئله تصمیم‌‌گیری دارای بازخورد می‌باشد. این مساله است که اولویت عناصر شبیه به ویژه گزینه‌های تصمیم‌گیری را تعیین می‌کند. از آن جایی که بازخورد دربردارنده سیکل هاست، و چرخش می‌تواند فرآیندی بی‌پایان باشد. عملیات مورد نیاز برای استخراج اولویت‌ها سخت‌تر از عملیات مشابه در سلسله مراتب‌ها می‌شوند. حل پیچیدگی، چالشی برای نیروی عقلانی و نیازمند محاسبات دقیق است.
در حال حاضر افرادی که در امر تصمیم‌گیری فعالیت می‌کنند،‌ در تلاششان برای ساده‌سازی پیچیدگی، بیشتر از ساختارهای سلسله مراتبی بسیار ساده متشکل از آرمان، معیارها و گزینه‌ها استفاده می‌کنند. در عین حال نه تنها تصمیمات گرفته شده از طریق یک سلسله مراتب ساده سه سطحی، متفاوت از تصمیمات حاصل از یک سلسله مراتب چندسطحی است، بلکه تصمیمات حاصل از یک شبکه نیز به طور معناداری متفاوت از تصمیمات حاصل از یک سلسله مراتب پیچیده‌تر است. ما نمی‌توانیم با ساختار ساده دو سطحی معیارها و گزینه‌ها، به طور مصنوعی، پیچیدگی را از بین ببریم و انتظار دریافت خروجی اثرات متقابل به شکل قضاوت‌های بسیار فشرده‌ای که واقعیات را به درستی انعکاس دهند، داشته باشیم. ما باید یاد بگیریم که این قضاوت‌ها را از طریق ساختارهای تفضیلی‌تر،‌ تجزیه کنیم و استدلالات و محاسباتمان را در سطحی بالا اما با روش‌هایی ساده برای کمک به درکمان از پیچیدگی اطرافمان سازمان‌دهی نمائیم. تجربه نشان می‌دهد که انجام این کار خیلی دشوار نیست، اگرچه زمان و تلاش بیشتری می‌برد. درواقع ما باید از شبه‌های بازخوری برای رسیدن به نوعی از تصمیمات مورد نیاز جهت مواجهه، آینده استفاده کنیم.
برای بررسی استقلال متقابل عناصری همچون معیارها به صورت ذیل عمل می‌شود: تشکیل ماتریس صفر و یک «معیار به معیار» با بهره گرفتن از عدد یک که به معنای وابستگی یک معیار به معیار دیگر است و در غیراین‌صورت عدد صفر. نیازی نیست که یک معیار به خودش وابسته باشد، مانند صنعتی که ممکن است از محصول خودش استفاده نکند. به ازای هر ستون این ماتریس، تنها برای معیارهای وابسته، یک ماتریس مقایسات زوجی تشکیل دهید، بردار اولویت را استخراج نمایید و آن را با عدد صفر برای معیارهای بیرون نگه داشته شده، تکمیل نمایید. اگر ستونی کلاً صفر بود آن‌گاه برای ارائه اولویت‌ها، یک بردار صفر اختصاص دهید. سوال مطرح درخصوص مقایسه چنین است: برای معیاری مفروض، کدامیک از دو معیار نسبت به آرمان یا نسبت به معیار کنترلی سطح بالاتر، وابستگی بیشتری به آن مغایر مفروض دارند؟
۳-۱۴-۱ ابر ماتریس^[۴۷] یک سیستم بازخوردی
فرض کنید که سیستمی متشکل از N مولفه داریم که در آن عناصر هر مولفه بر یکدیگر اثر متقابل دارند یا روی برخی یا تمام عناصر مولفه‌ای دیگر نسبت به یک ویژگی کنترل‌کننده اثرات متقابل کل سیستم همچون انرژی یا سرمایه یا خط مشی تاثیر می‌گذارند.

شکل ۴-۴۶ نقشه محلهای توپوگرافی حوضه آبریز امامزاده ابراهیم شفت
۴-۱۸ مناطق مستعد ژئوتوریسم دررودخانه امامزاده ابراهیم (ع)
غارها، دره‌ها، شکستگی‌ها، آبشارها، چشمه‌ها، رودخانه‌ها، ناودیس‌ها و طاقدیس‌ها جهت چین ‌خوردگی‌ها، رسوبات دوره‌های مختلف زمین‌شناسی، آتشفشانها، مواد آذرین بیرونی، کف‌های کریستالی، استلاگتیت‌ها و استلاگمیت‌های درون غارها و حفره‌ها، ایوانها و ستونهای غاری و دریایی، گنبدهای نمکی، تپه‌ها و کولونی‌های مرجانی، بریدگی‌های سواحل (فیوردها)، لایه‌ها و دیوارهای سنگی، رشته‌های میکروسکوپی نمکی، توده‌های مواد معدنی، فلاتها، تپه‌های مارنی، تخته سنگها و قطعه سنگهای بزرگ تعادلی، ریپل مارکهای شنهای روان و موجی سواحل، کانالهای آبی جزر و مد، تپه ماسه‌های بادی، تنگه‌ها و تونلهای آبی و بادی، شیارها وامتداد لایه‌ها و بقایای پادگانه‌های رسوبی، فسیلهای برجای مانده، پوشش گیاهی زمینهای بدلندی و اشکال و احجام متعدد از جمله مهمترین آثار و پدیده‌ها ژئومورفولوژی و ژئوتوریسم بوده که در روی زمین وجود دارند (امری کاظمی، ۱۳۸۳).
در حوضه امامزاده ابراهیم اشکال ژئومورفولوژی و ژئوتوریسمی فراوانی وجود دارد که به برخی از آنها با توجه اطلاعات اندک نگارنده پرداخته می گردد.
عکس ۴-۴۷ رودخانه امامزاده ابراهیم و بستر سنگلاخی آن در بالاتر از امامزاده
۴-۱۸-۱ دره ها
مهمترین پدیده ناشی از عملکرد رودخانه ایجاد دره است. شکل مقطع یک دره و سرعت فرسایش آن به عوامل مختلفی چون شرایط اقلیمی، جنس، وضعیت زمین شناسی، پوشش گیاهی، سرعت، شیب و مقدار آب رودخانه و مقدار موادی که بوسیله رودخانه حمل می شود، بستگی دارد. مقطع یک دره ممکن است متقارن یا نامتقارن باشد.
اکثر دره ها که از بالا آمدگیهای جدید تبعیت می کنند دارای رودخانه هایی هستند که بر روی دره ای از رسوبهای آبرفتی پر شده جریان دارد. بدین ترتیب که مورفولوژی دره به میزان قابل توجهی در ارتباط با این رسوبها شکل گرفته است بدست آوردن اطلاعاتی در مورد ترکیب و شکل سنگ بستر کف دره بسیار مشکل است. دره ها عوارض رودخانه ای هستند که در مواد قدیمی حفر شده اند. علت این است که کف دره وکناره های آن در مقابل فرسایش مقاومت بیشتری نسبت به موادی که درون آن قرار گرفته، نشان داده است. به همین دلیل تغییر شکل ناهمواری دره خود انعکاس تنوع مقاومت فرسایش نسبت به موادی است که دره در آن حفر شده است. ابعاد دره نیز منعکس کننده مقدار آبی است که در آن حرکت می کند (چورلی، ۱۳۷۹).
مهمترین اشکالی که در حوضه های آبریز فراوان یافت می شود دره های رودخانه ای بوده که به شکل های متعدد می توان آنها را مشاهده نمود در حوضه امامزاده ابراهیم انواع دره های U شکل و Vشکل و تشتکی وجود دارد که با توجه به نقشه توپوگرافی حوضه بیشترین دره ها بصورت U شکل بوده و در برخی از مناطق ودرارتفاعات وسرشاخه ها و با توجه به شرایط زمین شناسی منطقه برخی از دره ها بصورت Vشکل می باشند. عمدتا دره های U شکل با توجه به فرسایش بتدریج عریض شده و در ارتفاعات پایین دست رودخانه به حدی می رسند که پهنای بستر بسیار عریض شده و به شکل دره های تشتکی بوجود می‎آیند. در روی نقشه های توپوگرافی میتوان هریک از این دره ها را با فرمهای خاص منحنی میزان مشاهده نمود. در این حوضه بعد از منطقه کیسم و ویسرود شکل دره تشتکی بوده و بتدریج تا خروجی حوضه عرض آن بیشتر می شود. اراضی زراعی روی دامنه ها و دره های منتهی به آنها، رویش انواع گیاهان علفی در فصل بهار با تنوع رنگها و سهولت تردد به بخشهای مختلف این محدوده ، زمینه لازم را برای جذب دوستداران طبیعت فراهم آورده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عکس ۴-۴۸ دره های کوچک و بزرگ در ارتفاعات حوضه
۴-۱۸-۲ تراس آبرفتی
حوضه امامزاده ابراهیم نیز مثل اکثر حوضه های اطراف خود چون سیاهمزگی و قلعه رودخان و چناررودخان دارای تراس های آبرفتی کوچک و بزرگ فراوانی می باشد. که برخی از قسمتهای رودخانه دارای تراسهای جدید و قدیم و برخی دارای تراسهای جوان می باشد. که در طی زمان های متعدد بوجود آمده اند. براساس نقشه توپوگرافی فومن و رودبار به برخی از آنها می پردازیم. مهمترین تراس آبرفتی که در حوضه مشاهده گردیده است وازارتفاع ۱۶۵ شروع شده و بطرف مناطق جلگه ای پیش می رود. تراس آبرفتی بزرگی است که در حاشیه رودخانه اصلی ودر حوالی بازار چوبر بوده و در برخی از این تراس آبرفتی باغات و شالیزارها وجود دارند. این تراس آبرفتی از عرض ۸۰ مترشروع شده و بتدریج عرض آن تا ۱۵۰متر در سمت چپ می‎رسد.
عکس ۴-۴۹ تراس ابرفتی جوان و قدیمی در کنار هم در حوالی بازار چوبر
این تراس آبرفتی بزرگ دارای طولی به فاصله ۱۰کیلومترمی باشد. درسمت چپ این تراس و در کنار رودخانه اصلی راه ارتباطی این مناطق تا روستای امامزاده ابراهیم قرار دارد. شکل این تراس نشان می‎دهد که با توجه دبی شاخه فرعی برخی ازاوقات بخش اعظمی ازاین تراس بخصوص در سمت راست رودخانه متاثر از جریان آب بوده، وباید نسبت به زمان سیلابی بودن رودخانه دقت لازم بعمل آمده تا مستلزم خطرات جدی نباشد. تراس آبرفتی دیگری دریک کیلومتر بالاتر از این تراس در روی نقشه مشخص شده که درحوالی روستای بابا رکاب بوده و این تراس نیز دارای طولی به فاصله ۰۰ ۳ متر وعرضی به پهنای متغیر از ۱۰ متر تا ۳۵ متر بوده و درحاشیه رودخانه اصلی می توان این تراس را مشاهده نموداین تراس در سمت راست بیشتر از سمت چپ عریض بوده و در اطراف آن مناطق مسکونی بچشم می خورد.
عکس ۴-۵۰ راه ارتباطی مبارک آباد برروی تراس آبرفتی قدیمی
بتدریج در مسیر اصلی رودخانه تراسهای زیادی مشاهده گردیده که امروز محل نشستن گردشگران طبیعت دوست در حوضه های رودخانه ای می باشد.
عکس ۴-۵۱ نمایی تراس های آبرفتی قدیم و جدید درحاشیه رودخانه اصلی بعد از ویسرود
۴-۱۸-۳ مآندر
روندرودخانه امامزاده ابراهیم نشان می دهد که این رودخانه با دارابودن زیر شاخه های متعدد از همان سرچشمه حوضه در کوه خرکش و کله جان دارای مآندر بوده و بتدریج وقتی که به سمت کوهپایه و جلگه رفته شکل مآندری بیشتری به خود می گیرد. نقشه شبکه آب رودخانه نشان می دهد که روند رودخانه در حالت مآندری به هردو سمت راست و چپ بوده و مآندراین رودخانه تمام طول حوضه را دربرمی گیرد. بیشترین حالت مآندری آن را درحوالی لاسک، سلمرز و بخصوص بعد از منطقه بابا رکاب به بعد یعنی طالقان و حوالی حرم امامزاده ابراهیم و بالاتراز حرم می توان مشاهده نمود. شکل شاخه اصلی رودخانه در طی مسیرخود از چوبر در سمت راست راه اصلی قرار گرفته وپس ازطی مسیری کوهستانی وپر پیچ وخم در مرکزروستای درودخان این رودخانه به سمت چپ راه ارتباطی قرار گرفته و بستر این رودخانه از این پس عمیق تر بوده و پرتگاههای سنگی در اطراف آن زیاد می باشد.

عکس ۴-۵۲ نمایی از مآندر بوجود آمده در رودخانه اصلی
۴-۱۸-۴ قله
یکی دیگر از اشکال سطحی زمین که در حوضه های آبریز وجود دارد قله می باشد، که دارای ارتفاعات کوچک و بزرگ می باشد. قله ها در یک حوضه در واقع سرچشمه یک شاخه یا زیر شاخه می باشد و با اتصال قله ها یک حوضه بوجود می آید. در حوضه امامزاده ابراهیم حدود ۳۰ قله وجود دارد که تعداد ۹ قله آن کمتر از ۵۰۰ متر و ۷ قله آن بیش از ۵۰۰ متر ارتفاع دارند این قله بیشتر درغرب رودخانه اصلی بوده و بیشترین مناطق حوضه کوهستانی بوده و دارای قله های کوچک و بزرگ فراوانی می باشد. برخی از این قله‎ها در اطراف بقعه بابارکاب و طالقان، ویسرود و زیرشاخه کش خاله در شرق رودخانه وجود دارد. وجود این قله ها برای دوستداران کوه نوردی و صخره نوری بسیار جذاب بوده و بستر مناسبی برای این نوع توریسم می باشد.

عکس ۴-۵۳ قله های کوچک و بزرگ در کناریالهای جنگلی درحاشیه راست
۴-۱۸- ۵- میانآب
در حوضه امامزاده ابراهیم میآناب های متعدد کوچک و بزرگی وجود دارد که در سرتاسر حوضه و در مناطق کوهستانی آن فراوان دیده می شود این میانابها همانطور که از اسمش پیداست در میان شاخه های فرعی وخشکرودها وجود داشته وچون دیواری این شاخه ها را از هم جدا می کنند. روند میانابها در قسمت غربی و جنوب غربی رودخانه نشان می دهد که در این قسمت فرسایش آبی شدیدو در قسمت شرقی از شدت آن کاسته شده وکمتر می باشد. که مهمترین عامل آن را در بهم زدن اکوسیستم منطقه و از بین بردن پوشش گیاهی می توان عنوان نمود. در جنوب غربی این رودخانه اکثر ساخت و سازها صورت گرفته است. در نتیجه تخریب زیادتر صورت گرفته و فرسایش شدید تر می باشد.
عکس ۴-۵۴ میاناب در نمایی دور همراه با پوشش گیاهی
۴-۱۸-۶ خط الراس اصلی
در نقشه های توپو گرافی وقتی که خط الراسها در یک امتداد قرار گرفته وخطوط تقسیم آب در بین یک حوضه با دیگر حوضه ها گردد و یک حوضه آبریز را احاطه می کند خط الراس اصلی می باشد. خط الراسها گاهی اوقات بصورت کوچک یک زیرشاخه را احاطه می کنند که خط الراس فرعی و یا زیر حوضه می باشد. درحوضه امامزاده ابراهیم قله هایی که کوههای، پزوانه، کمچال، سید علی سرا، یون، چهل چشمه و کوه خره کش را درسمت راست حوضه یه هم متصل کرده خط الراس اصلی حوضه در سمت راست می‎باشد و در سمت چپ کوههای حاجی علی، زرد پیته، کرم خانی و کوه اسلار خط الراس اصلی سمت چپ می‎باشد. در میان حوضه کوههایی چون بزولور، کوه خونی آب، کوه لاسک، کوه درودخان و اسکندرکوه از جمله خط الراسهای فرعی این حوضه می باشد.
عکس ۴-۵۵ خط الراس اصلی در حوضه امام زاده ابراهیم
۴-۱۸-۷ خط الراس فرعی (یال)
دراین حوضه تعداد زیادی خط الراس فرعی بزرگ و کوچک وجود دارد که طول بزرگترین آن ۱۰کیلومتر بوده که درحوالی روستای بابا رکاب در جنوب شرق و حدواسط کوه درودخان تا کوه اسلار می باشد. خط الراس دیگری در حوالی زیارتگاه بابارکاب ازکوه بند طالقان در غرب شروع شده و به کوه چهل چشمه و کوه خرکش متصل می شود. طول این خط الراس حدود ۵/۱۲کیلومتر بوده وروند جنوب غرب– شمال شرق دارد. بطور کلی دراین حوضه خط الراسهای فرعی زیادی وجود دارد که شعبات اصلی رودخانه را به هم متصل می کند.

عکس ۴-۵۶ خط الراس فرعی در حوضه امامزاده ابراهیم
۴-۱۸-۸ پرتگاه رودخانه ای
یک از اشکالی که در حوضه امامزاده ابراهیم بخصوص در ارتفاعات حوضه به چشم می خورد پرتگاههای رودخانه ای بوده که در رودخانه اصلی و شاخه بزرگ فرعی در سمت شرق حوضه وجود دارد در ارتفاع ۱۸۰متر به بعد پرتگاههای متعددی وجود دارد دیده می شود که در سمت راست رودخانه اصلی قرار دارد. بتدریج کمی پایین تراز این پرتگاه و در ارتفاع حدود ۲۵۰ متری حوضه یک پرتگاه رودخانه ای بسیار بزرگ در حوالی سمت راست رودخانه مشاهده شده که در این قسمت از حوزه عمدتا خاکهای اسیدی نیمه عمیق وجود داشته واز نظر سازند های زمین شناسی تناوبی ازشیل و ماسه سنگ قرمز، میکاسه با درون لایه‎هایی از دولومیت در این منطقه می باشد. کمی پایین تر نیز یک پرتگاه رودخانه ای دیده شده که نسبت به پرتگاه بالایی کوچکتر بوده و در سمت راست رودخانه وجود دارد نوع خاک این قسمت نیز مانند بالا بوده و از نظر زمین شناسی جز دراراضی دره رودخانه اصلی همان سازند فوق را دارا می باشد. در سمت شرق حوضه و در حاشیه رودخانه فرعی یک پرتگاه وجود دارد که بیشتر طول رودخانه فرعی را احاطه نموده و از نظر خاک این منطقه دارای اسیدی نیمه عمیق تا عمیق یکنواخت با بافت سنگین می باشد این پرتگاه از نظر زمین شناسی دارای سازندهایی مانند سنگ آهک متوسط تا ضخیم لایه به رنگ خاکستری می‎باشد. این پرتگاه در سمت چپ رودخانه بوده و این شاخه از کوه بن سرچشمه می گیرد. پرتگاه دیگری نیز در شرق حوضه و به موازات پرتگاه فوق در شاخه فرعی رودخانه ودرحوالی سیاکش و امامزاده ابراهیم پایین دیده شده که دارای طول زیادی بوده و در سمت چپ رودخانه می باشد. این پرتگاه بر روی خاکهای عمیق تا نیمه عمیق با بافت سنگین بوجود آمده واز نظر زمین شناسی دارای سازندهایی مانند سنگ آهک متوسط تا ضخیم لایه به رنگ خاکستری می باشد. درعکس زیر یک پرتگاه رودخانه ای نشان داده شده که در پشت بازار لاسک دارای ارتفاع حدودا ۲۰متری می باشد.

عکس ۴-۵۷ پرتگاه رودخانه ای در سمت راست با ارتفاع ۲۰متر
۴-۱۸-۹ مخروط افکنه
در حوضه ی امامزاده ابراهیم مخروط افکنه های متعددی مشاهده می گرددکه در اکثر نقاط اتصال زیر شاخه‎ها به رودخانه اصلی با شکل مثلثی در روی نقشه توپوگرافی وجود دارند. بزرگترین مخروط افکنه این حوضه از نقطه اتصال دو شاخه بزرگ به هم درحوالی منطقه کیسم و ویسرود و هریک از آن مناطق عبور می کنند شروع شده و تا خروجی حوضه ادامه دارد. و هرچقدر به خروجی حوضه نزدیک شده دارای عرض بیشتری می گردد. در این مخروط افکنه ها بدلیل حاصلخیزی خاکشان اغلب به کشاورزی می‎پردازند. با نگاه به نقشه توپوگرافی منطقه بیشترین سطح رسوبات ناشی از مخروط افکنه ها در این حوضه در سمت راست رودخانه وجود دارد.

عکس ۴-۵۸ مخروط افکنه بزرگ در اطراف لاسک و شالیزار های برنج
۴-۱۸-۱۰ اشکال فرسایش درحوضه
امروزه بدلیل افزایش جمعیت و فرار از زندگی های ماشینی اکثر مردم بتدریج از شهر ها بسوی برخی از مناطق کوهستانی و بکر جنگلی سرازیر شده و با تخریب جنگلها اشکال مختلف فرسایش در حوضه ها را بوجود می آورند اگر چه در همه فرسایشهای بوجود آمده انسانها بصورت مستقیم اثر گذار نبوده ولی در تشدید فرسایش دخالت دارند. حوضه امامزاده ابراهیم نیز از این امر مستثنی نبوده و با تغییر شرایط آب و هوایی و عملکردهای انسانی دچار فرسایش های متنوعی شده است. با گذر از مسیر اصلی راه ارتباطی رودخانه امامزاده ابراهیم اشکال مختلف فرسایش در حوضه مشاهده شده که بیشترین نوع فرسایش بصورت فرسایش کنار رودخانه ای و فرسایش ناشی از عملکرد انسان در راهسازی که خود باعث می شود شرایط طبیعی منطقه دستخوش تغییر گردیده و این موارد را در مناطقی از جمله چوبر، لاسک، کلوان، درودخان و بخصوص از بابا رکاب به امامزاده به وفور می توان مشاهده نمود.
عکس ۴-۵۹ پل آهنی در رودخانه امامزاده ابراهیم و عملیات آبخیزداری در اطراف پل
عکس ۴-۶۰ فرسایش کناررودخانه ای و تخریب پل در روی رودخانه در مبارک آباد
۴-۱۸-۱۰-۱ فرسایش سطحی
این نوع فرسایش در سطوح کم (در قسمتهای فوقانی در مراتع حوضه) دیده می شود. مهمترین عوامل به وجود آورنده این نوع فرسایش، عوامل زمین شناسی، عوامل اقلیمی، توپوگرافی و عوامل انسانی است. از میان عوامل مذکور، عوامل انسانی مهمتر از سایر عوامل است۰عوامل انسانی مثل عدم رعایت اصول صحیح مرتعداری و قطع درختان جنگلی باعث تشدید این نوع فرسایش شده است ۰چرای مفرط دام، وجود دام مازاد باعث شده است که مراتع از حالت کلیماکس فاصله داشته باشد. ازجمله مناطقی که تحت تاثیر این فرسایش قرار گرفتند اطراف کوه چهل چشمه، مراتع کوه نهرآب و اطراف کوه خرکش می باشد.
عکس ۴-۶۱ نمایی از فرسایش سطحی در ارتفاعات حوضه امامزاده ابراهیم
۴-۱۸-۱۰-۲ فرسایش شیاری
این نوع فرسایش نیز اکثرا در مناطق مرتفع حوضه( درمراتع) دیده میشود. فرسایش از نظر وسعت و تراکم کمتر از فرسایش سطحی است وسطح محدودی ازحوضه رادربر می گیرد. فرسایش شیاری به خاطر کاربری های ناصحیح از اراضی(تخریب مراتع و جنگل توسط عوامل انسانی و دام) جریانهای سطحی حاصل از ذوب برف و شدت بارندگی و وجود سازندهای حساس به فرسایش بوجود آمده است۰به طور کلی گسترش فرسایش شیاری در منطقه به خاطر مقاومت کم خاک در برابرجدا شدن ذرات آن و همچنین نیروی برش ناشی از ذوب برف در شیب تند است۰ رعایت اصول صحیح مرتع داری، پرکردن شیارهای موجود به وسیله سنگ یا گیاه، جلوگیری از امتداد جریان در داخل شیارها وکاهش سرعت آب توسط موانع مکانیکی دراین شیارها از راه های عملی درجهت جلوگیری از توسعه آنها وکنترل این نوع فرسایش در حوضه است. این نوع فرسایش دراکثرمناطق کوهستانی حوضه مشاهده می گردد در اطراف کوه درودخان و کوه بند طالقان این فرسایش به چشم می خورد.